ORIGINAL_ARTICLE
رویکردی تئوریک به ماهیت و ابعاد راهبردهای امنیتی اروپا در ساختار نظم تکقطبی
شاید بتوان مهمترین تأثیری را که فروپاشی شوروی در سال 1991 به عنوان نماد پایان نظام دوقطبی بر حوزههای کلان بینالمللی گذارد، در قلمرو امنیتی دانست. این رخداد سبب شد بسیاری از کشورها با درک الزامات و شرایط جدید (ساختاری نوین با منطقی متفاوت از ساختار پیشین)، تداوم بقا و موجودیت خود را در راهبردهای جدید تعریف کنند. نوشتار حاضر با هدف تبیین ماهیت راهبردهای امنیتی اروپا بعد از جنگ سرد، با در نظرگیری نظریات واقعگرایانه ساختاری والتز و چهارچوب تکقطبی هنسن، معیارهایی را در نظر میگیرد که ضمن بررسی تعاملات اروپا با تکقطب، میتوان راهبردهای امنیتی این واحد را استخراج کرد. با توجه به این موضوع، گرچه اروپا در عمل تلاشهایی را برای عملکرد مستقل انجام داد اما ناتوانی در مدیریت مسائل امنیتی درونی و نزدیکی ایدئولوژیک به تکقطب سبب شد تا راهبرد امنیتی آن بیش از آنکه بر عملکرد مجزا و مستقلانه از تکقطب ابتنا شود، عمدتاً در عملکرد نزدیک با تکقطب تعریف شود.
http://www.ipsajournal.ir/article_120_03381534909acbf45f3d996ae91e92cc.pdf
2010-10-02
راهبردهای امنیتی
اروپا
ایالات متحده
نظم تکقطبی
عملکرد مستقل
محمدرضا
تخشید
takhshid@ut.ac.ir
1
AUTHOR
فریبرز
ارغوانی پیر سلامی
2
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ژئوپلیتیک تنگه هرمز و روابط ایران و عمان
ژئوپلیتیک تنگه هرمز یکی از عوامل مؤثر و پایدار در روابط ایران و عمان است. ایران و عمان به ترتیب در بخش شمالی و جنوبی تنگه هرمز واقع شدهاند. این امر بهرغم تحولات منطقهای و جهانی دو کشور را ملزم به داشتن روابط حسنه با یکدیگر کرده است. ایران و عمان رابطة تنگاتنگی میان حفظ امنیت تنگه هرمز و امنیت خود قائل هستند. این مسئله انگیزة دو کشور را به داشتن روابط نزدیک و دوستانه تشدید میکند. ایران و عمان به این حقیقت واقف هستند که هرچه تغییر کند، عامل جغرافیایی تغییر نمیکند. نزدیکی جغرافیایی ایران و عمان در تنگه هرمز، دورافتادگی جغرافیایی عمان از جهان عرب و اهمیت ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژی تنگه هرمز ایران و عمان را ملزم به داشتن روابط حسنه با یکدیگر کرده است. بر همین اساس و بهرغم اینکه عمان همواره روابط نزدیکی با امریکا داشته و بهتازگی نیز روابط خود را با اسرائیل توسعه داده، اما این امر در روابط دوستانة ایران با آن کشور تأثیری نداشته است. در این مقاله نقش تنگه هرمز از نظر تاریخی، اقتصادی، استراتژیکی و امنیتی در روابط ایران و عمان مورد بررسی قرار میگیرد.
http://www.ipsajournal.ir/article_121_efcba07573bb15aabe9cea2d29e2d4eb.pdf
2010-05-15
ژئوپلیتیک
تنگه هرمز و اقیانوس هند
امنیت
نفت و گاز
چرخش حاکمیت
اصغر
جعفری ولدانی
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بهکارگیری فناوریهای نوین در راستیآزمایی فعالیتهای هستهای جمهوری اسلامی ایران
با توسل به معاهدة منع گسترش سلاحهای هستهای، بیش از هفت سال است که فعالیتهای هستهای جمهوری اسلامی ایران تحت مکانیزمهای شدید راستیآزمایی آژانس قرار دارد. سیستم راستیآزمایی مزبور در قالب قرارداد پادمان جامع، بر بررسی صحت فعالیتهای اعلامشدة کشورها متمرکز است. نظارت و بازرسی از مواد هستهای، کانون سیستم مزبور است. مکانیزمهای پیچیدة راستیآزمایی در زمینه حسابرسی از مواد هستهای، ایجاد نظام نگهداری سوابق مواد هستهای، سیستم گزارشدهی دقیق کشورهای عضو در مورد میزان صادرات و واردات مواد هستهای، ارائه اطلاعات طراحیها و بررسی صحت اطلاعات ارائهشده توسط آژانس، در قالب بازرسیها و بازدیدها در حال اجراست. کارایی مؤثر هریک از این مکانیزمها مستلزم استفادة بهینه از تکنیکها، ابزارها و تجهیزات خاص خود است. این مقاله آثار مستقیم و غیرمستقیم رشد فناوری را بر ابزارها و تجهیزات مورد استفاده در سیستم راستیآزمایی در بازرسی و نظارت از ایران مورد بررسی قرار میدهد و به این نتیجه میرسد که رشد علم و فناوری هم به صورت مستقیم و هم غیرمستقیم سبب تحول در مکانیزمهای سیستم راستیآزمایی شده و با فراهم آوردن زمینهها و ابزارهای نوین سبب تحول در اجرای مؤثر قرارداد پادمان شده بهطوریکه این کشور را در وضعیتی قرار داده که فارغ از تعهدات حقوقی، اقدامات نظارتی و بازرسی شدیدتری را بپذیرد.
http://www.ipsajournal.ir/article_122_7ef8a237965beaa9e56f388085d43706.pdf
2010-02-22
راستیآزمایی
فعالیتهای هستهای ایران
بازرسی
نظارت
عدم اشاعه
سلاح هستهای
پادمان
آژانس بینالمللی انرژی اتمی
محمدحسن
دریایی
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ایران و جهانشمولی قواعد بنیادین حقوق بشر
فرایند رویدادهای دهه گذشته و خواستههای امروزی جامعه بینالمللی نشان میدهند که چگونه گسترش، فراگیری و جهانشمولی اعلامیه جهانی حقوق بشر و پیماننامههای حقوق بشری سازمان ملل متحد در راستای منافع همه ملتها و کشورهای عضو سازمان ملل است. همچنین هماندیشی جامعه بینالمللی بر روی یکسری قواعد حقوق بشر مانند ممنوعیت شکنجه، بردگی، حق حیات، آزادی بیان و مانند این که قواعد بنیادین حقوق بشر نامیده میشوند غیرقابل نقض هستند. این دو مفروض بر نهادینهسازی هنجارهای حقوق بشری و پشتیبانی از حقوق بشر در هر کجایی از دنیا از جمله کشور ما اثرگذارند. به همین روی ایران در برابر فرایند جهانشمولی حقوق بشر از چه راهبردی میتواند بهره بگیرد؟
درحالیکه به ادعای بسیاری از دانشمندان روابط بینالملل و حقوق بینالملل، جهانشمولی حقوق بشر پلی است برای امنیت و پیشرفت کشورها. با قرار دادن این ادعا در حاشیه، این پرسش کلیدی را مطرح میکنیم که راهبرد بهینه ایران در برابر فرایند جهانشولی حقوق بشر چیست؟ این پژوهش این فرضیه را مورد آزمون قرار میدهد که از آنجا که فرهنگ و باورهای بومی و دیرینة فرهنگی، مذهبی و ملی هر کشوری در موضوع حقوق بشر از زمینه نسبی فراگیری و جهانشمولی برخوردار است، راهبرد بهینة ایران دنبال کردن میانفرهنگی بودن قواعد بنیادین حقوق بشر است. در راستای آزمون این فرضیه، چگونگی شکلگیری پیماننامههای حقوق بشری و مواضع ایران، تمایزات فرهنگی ایران و انواع جهانشمولیها، حق شرط و تفسیرهای ویژه از حقوق بشر، گفتوگوهای نظری و دانشگاهی در زمینه جهانشمولی حقوق بشر، نسبیّتگرایی فرهنگی و تأثیر میانفرهنگی بودن قواعد بنیادین حقوق بشر بر آشتی بین نسبیگرایی و جهانشمولی حقوق بشر مورد بررسی قرار میگیرد.
رویکردها است.
http://www.ipsajournal.ir/article_123_5a0a8f029f45bfe0a7e5536a3fc8b8af.pdf
2010-08-08
ایران
جهانشمولی
حقوق بشر
میانفرهنگی
استراتژی
مهدی
ذاکریان
mzakerian@yahoo.com
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نظریه ضد امریکاگرایی؛ روند تحول از ژورنالیسم تا نظریه علمی با تأکید بر ضد امریکاگرایی اروپایی
«ضد امریکاگرایی» تا پایان جنگ سرد از جمله مقولههایی بود که به طور عمده در چهارچوب مباحث ژورنالیستی بر واکنش و رفتارهای (مقطعی) اعتراضآمیز برخی دولتها، گروههای روشنفکری وگروههای مردمی علیه رفتار خارجی امریکا تمرکز داشت. به دنبال تحولات دهه نود و بهویژه حادثه یازدهم سپتامبر، عرصه نظریهپردازی در این زمینه از سوی تحلیلگران مسائل سیاست خارجی امریکا با استقبال خوبی مواجه شد؛ روندی که در پی تهاجم نظامی به عراق در سال 2003 با تحول ماهوی خاصی روبهرو شد. در واقع، دوره رهبری بوش و همراهان نومحافظهکارش بر این دولت که با شاخصههایی چون یکجانبهگرایی و اتکای فزاینده بر شیوههای امنیتی ـ نظامی همراه بود، به مقدمهای برای تقویت امواج ضد امریکاگرا تبدیل شد؛ جریانی که دامنة هستیشناختی آن به محافل دانشگاهی و تحقیقاتی نیز کشیده شد. در این نوشتار، ضمن بررسی خاستگاه نظری این مقوله (ضد امریکاگرایی) که به چهارچوب تحلیلی «چیرهطلبی» (هژمونیسم) بازمیگردد، روند تحول (نظری) آن در دورههای جنگ سرد و پس از آن مورد توجه قرار میگیرد. در همین راستا، بر آرای نظریهپردازان و سیاستمداران اروپایی در مورد رویارویی با رفتار و الگوی نقشآفرینی امریکا خاصه در دوره بوش در قالب «ضد امریکاگرایی اروپایی» تأکید میشود.
http://www.ipsajournal.ir/article_124_172177bc5ae10fe466c0edaaed9c6348.pdf
2010-10-25
ضد امریکاگرایی
چیرهجویی (هژمونیسم)
کنشهای ضد هژمونی
توازن نرم
ضد امریکاگرایی اروپایی
سید اصغر
کیوان حسینی
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تعامل همافزا میان راهبرد انرژی و سیاست خارجی ایران
از جمله دغدغههای بازیگران مؤثر در حوزۀ انرژی، تدوین راهبرد انرژی در چهارچوبی است که بر مبنای آن، دستگاه سیاست خارجی بتواند نیازهای بخش انرژی را در راستای توسعۀ ملی تأمین، و ظرفیتهای حوزۀ انرژی نیز به تحقق منافع ملی و اهداف سیاست خارجی کمک کند. فرضیۀ مقالۀ حاضر این است که مأموریت راهبرد انرژی ایجاد این پیوند ارگانیک بین بخش انرژی و دستگاه سیاست خارجی است و امنیت انرژی محور این پیوند محسوب میشود؛ ازاینرو راهبرد انرژی ماهیتی فرابخشی دارد و باید با رهیافت «اقتصاد سیاسی بینالملل» و از منظر الزامات سیاست خارجی توسعهگرا درک شود. مقاله در راستای بررسی فرضیۀ فوق به این استدلال متوسل میشود که نخستین گام برای برقراری تعامل همافزا میان حوزههای انرژی و سیاست خارجی تبیین فلسفۀ وجودی و تعریف جایگاه مفهومی راهبرد انرژی، به منظور تبیین رابطۀ مطلوب میان این دو حوزه است.
http://www.ipsajournal.ir/article_125_4d2f5cf8e87f05dcc8057e77deb8d429.pdf
2010-11-09
راهبرد انرژی
سیاست خارجی
توسعه
امنیت انرژی
ایران
امنیت ملی
مسعود
موسوی شفائی
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
برنامه هستهای ایران: «توانایی قانونمند»
آنچه به طور معمول در مورد هدف ایران از پیگیری برنامه هستهای عنوان میشود محدود به دو گزینه است: نخست برخورداری از توانمندی هستهای صرفاً در مصارف علمی، پزشکی و انرژی که در محافل داخلی طرح میشود و دوم دستیابی به سلاح هستهای که از جانب غرب به ایران نسبت داده میشود. این در حالی است که گزینههای دیگری از جمله «توانایی قانونمند» و «توانایی کامل» هستهای نیز در این میان وجود دارد.
سؤال مطرح آن است که چه عواملی ایجاب میکند جمهوری اسلامی ایران به دنبال کسب «توانایی قانونمند» هستهای باشد؟. نوشتار حاضر بر این فرضیه استوار است که امنیت ملی، اهداف میانمدت سیاست خارجی و اهداف برنامه هستهای ایران، کسب «توانایی قانونمند» هستهای را ایجاب میکند. از جمله اهداف میانمدت سیاست خارجی «حفظ وضع موجود» محسوب میشود. بازدارندگی، ارتقای شأن و منزلت داخلی، خارجی، ارتقای سطح توسعه، نقشآفرینی در قالب بازیگر فعال منطقهای و بینالمللی و کسب جایگاه شایسته و افزایش قدرت «جهان اسلام» از اهداف برنامه هستهای ایران قلمداد میشود. در این راستا بدین پرسش نیز پاسخ داده میشود که کدام استراتژی قادر به تحقق اهداف یادشده است و چنین فرض میشود که استراتژی «تعامل همهجانبه» گزینه ایران در قبال غرب است. در این استراتژی کلیه موضوعات مهم دوجانبه و چندجانبه از قابلیت طرح و مذاکره برخوردار است.
http://www.ipsajournal.ir/article_126_3040f3d0d4a7673c4ee3b2ecc2a6aadf.pdf
2010-10-23
«توانایی قانونمند» هستهای
«توانایی کامل» هستهای
«استراتژی تعامل همهجانبه»
برنامه هستهای ایران
اهداف میانمدت سیاست خارجی
امنیت ملی
ناصر
هادیان
nhadian@yahoo.com
1
AUTHOR
شانی
هرمزی
2
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نمایه پژوهشنامه علوم سیاسی فصلنامه انجمن علوم سیاسی ایران
متن حاضر نمایة «پژوهشنامه علوم سیاسی» فصلنامه علمی ـ پژوهشی انجمن علوم سیاسی ایران، از شماره یکم (زمستان 1384) تا هجدهم (بهار 1389) را شامل می شود. این شمارگان حاوی 119 «مقاله علمی ـ پژوهشی» است که از شماره اول تا هفتم، هر مجلد حاوی شش مقاله، و از شماره هشتم تا هجدهم، دربرگیرندة 7 مقاله علمی است. نمایة حاضر در سه بخش، «نمایه عنوان»، «نمایه پدیدآورندگان» و «نمایه موضوعی» تنظیم شده و امید است دسترسی پژوهشگران به مطالب شمارگانی را که تاکنون منتشر شده، تسهیل سازد.
http://www.ipsajournal.ir/article_127_f572cffd1e7a9baeff4ec99e602d6fba.pdf
2010-10-23
ااا
شقایق
حیدری
1
AUTHOR