TY - JOUR ID - 445 TI - سیاسی کردن رنج؛ واکاویِ گذار از قدرت آیینیِ قجری به قدرت انضباطیِ پهلوی JO - پژوهشنامه علوم سیاسی JA - IPSA LA - fa SN - 1735790X AU - حافظی, سید مرتضی AU - نجف زاده, مهدی AU - خلیلی, محسن AU - اسلامی, روح اله AD - دانشجوی دکترای علوم سیاسی (گرایش مسایل ایران)، دانشگاه فردوسی مشهد AD - دانشیار علوم سیاسی،‌ دانشکده حقوق و علوم سیاسی،‌ دانشگاه فردوسی،‌ مشهد،‌ ایران AD - استاد علوم سیاسی،‌ دانشکده حقوق و علوم سیاسی،‌ دانشگاه فردوسی،‌ مشهد،‌ایران AD - دانشیار علوم سیاسی،‌ دانشکده حقوق و علوم سیاسی،‌ دانشگاه فردوسی،‌ مشهد،‌ایران Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 16 IS - 4 SP - 49 EP - 80 KW - قدرت آئینی KW - قدرت انضباطی KW - تکنولوژی‌های بدن KW - قاجار KW - پهلوی اول DO - 10.22034/ipsa.2022.445 N2 - بهره‌گیری از ابزارها و نهادهایِ «بهنجارسازی» در نتیجۀ آگاهی از شیوه‌های نوین سیاست‌ورزی در دوران قاجار موردتوجه قرار گرفت. با محوریت شاه در عرصۀ سیاست؛ این قدرت شاه، نگاه شاه، و تفسیر شاه از امور بود که با تکیه بر نوعی «قدرت آئینی» بر فراز تمام نیروها حکمرانی می‌کرد. با تلاش برای تشکیل دولت مدرن در دورانِ پهلوی اول، با ایجاد تکنیک‌های ویژه‌ای مبتنی بر «قدرت انضباطی» حکمرانی بر سوژه‌ها آغاز شد. در این تغییر و تحول، پنداشت «بدن» در حکم یکی از مؤلفه‌های اصلی عملکرد روابط قدرت، حائز اهمیت است چراکه تمامی این کردارها بر بدن سوژه اعمال می‌شود. بر پایه چنین مفروضی پرسش این نوشتار این است: چگونه رنجی که بر بدنِ رعایا تحمیل می‌شود، تبدیل به یک ابزار سیاسی شده و از رهگذر آن، تکنولوژی سیاسی در خدمتِ حکومت‌مند شدنِ سیاست قرارگرفته است؟ در پاسخ به پرسش پژوهش، این فرضیه مطرح است: در دوران حکومت قاجار و پهلوی اول، سوژه و بدنش در فرایند سازوبرگ‌هایِ قدرت آئینی و تحول آن به قدرت انضباطی متحول شده و به ابژه‌هایی مطیع و سربه‌راه تبدیل می‌شوند. این پژوهش با استفاده از روش پژوهش تبارشناسیِ خاطرات و گزارش‌هایِ سیاحان، دستورات حکومتی و ذی‌نفعان و روایات تاریخی درزمینهٔ شیوه حکومت‌مندی در این دوران انجام‌شده است و می‌کوشد با تأکید بر «سیاسی کردن رنج» رویکردهای حکومت قاجار و پهلوی اول را فراخوانَد و با پرداختن به این موضوع چگونگی تبدیل «رعیت» به ابژه‌هایی مطیع و سربه‌راه توضیح دهد. UR - http://www.ipsajournal.ir/article_445.html L1 - http://www.ipsajournal.ir/article_445_40b4b6cd569477e5f0d72f6cab14c0c6.pdf ER -