TY - JOUR ID - 471 TI - سرشت عقلانی شدن در گذر از ایران باستان به ایران اسلامی؛ گذار از جهان بینی اسطوره ای به جهان بینی دینی JO - پژوهشنامه علوم سیاسی JA - IPSA LA - fa SN - 1735790X AU - توان, حسن AU - پولادی, کمال AU - توسلی رکن آبادی, مجید AD - دانشجوی دکتری علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد، تهران، ایران. AD - استادیار گروه علوم سیاسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد، چالوس، ایران. AD - دانشیار گروه علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد، تهران، ایران. Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 17 IS - 4 SP - 159 EP - 186 KW - عقلانی شدن KW - اَشَه KW - حاکم آرمانی KW - جهان شناسی اسلامی KW - شیعه DO - 10.22034/ipsa.2022.471 N2 - برای تبیین چگونگی گذار ایران از دوره باستان به اسلامی، می توان از چارچوب های گوناگونی استفاده کرد که نظریه تحول آگاهی هابرماس، یکی از آن هاست. مقاله پیش رو با استفاده از این نظریه، به این نتیجه می رسد که اندیشه سیاسی ایرانی، به موازات گذار از آگاهی اسطوره ای در عهد باستان، به آگاهی دینی در دوره میانه، هیچ گاه پیوند خود با متافیزیک را قطع نکرد. در ایران باستان، اساطیر و سپس دین زردشتی مهم ترین منابع تفکر سیاسی به شمار می رفتند که با ورد اسلام به ایران، شریعت اسلامی این نقش را برعهده گرفت. اگر شاه در عهد باستان، در کانون اندیشه سیاسی ایرانی قرار داشت، در دوره اسلامی، در تفکر ابن سینا، نبی و در نظریه سهروردی، حاکمِ حکیم این موقعیت را پیدا نمود. علاوه بر این، در عهد باستان، یک قانون کلی به نام «اَشه» بر طبیعت و اجتماع حاکم بود که در دوره میانه، این جامه بر تن «شریعت» راست شد. پرسش اصلی پژوهش این است که سرشت گذار ایران باستان به ایران اسلامی را از حیث نوع جهان بینی چگونه می توان تحلیل و تبیین کرد؟ فرضیه ما این است که سرشت اصلی تحول از ایران باستان به ایران اسلامی را می توان عقلانی شدن به صورت گذار از جهان بینی اسطوره ای با بینش دوانگاری به جهان بینی دینی با بینش یگانه انگار، توصیف کرد. روش مورد استفاده در این پژوهش، روش انتقادی است که عمدتا توسط متفکران مکتب فرانکفورت از جمله هابرماس به کار گرفته شد. UR - http://www.ipsajournal.ir/article_471.html L1 - http://www.ipsajournal.ir/article_471_a43544716f20dd9c18da86ffae9d185f.pdf ER -