2024-03-28T15:04:53Z
http://www.ipsajournal.ir/?_action=export&rf=summon&issue=25
پژوهشنامه علوم سیاسی
1735790X
1735790X
1388
دوره چهارم
شماره 4
بسیج سیاسی در انقلاب اسلامی ایران و انقلاب ساندنیستی نیکاراگوئه
با این مفروضه که بسیج سیاسی مهمترین رکن انقلاب است، مقالة حاضر به دنبال یافتن پاسخ مناسب برای این پرسش است که ابعاد و مختصات بسیج سیاسی در انقلاب اسلامی ایران و انقلاب ساندنیستی نیکاراگوئه چگونه است؟ پاسخ مقاله بر این فرضیه استوار است که با توجه به نوع رهبری، وسعت ایدئولوژی، قدمت و قدرت سازمانها و گسترة جمعیت مشارکتکننده در انقلاب اسلامی ایران، بسیج سیاسی در ایران گستردهتر از بسیج سیاسی در انقلاب نیکاراگوئه است و انقلاب ایران در ردیف انقلابهای بزرگ تاریخ جای میگیرد. در بادی امر به نظر میرسید که با توجه به برخی شاخصها همچون نوع ایدئولوژی که یکی اسلامی و دیگری مارکسیستی ـ مسیحی است، وسعت کشور، نوع کالای صادراتی که یکی صادرکننده نفت است و دیگری صادرکننده خاک، و... دو کشور بیشباهتند؛ اما این بررسی نشان میدهد که ماهیت شهری بسیج و نوع دولتی که مورد حمله واقع شد، به همراه گستره بسیج سیاسی عمدهترین نقاط اشتراک این دو انقلابند.
انقلاب اسلامی ایران
انقلاب ساندنیستی نیکاراگوئه
رهبری
ایدئولوژی
بسیج سیاسی
سازمان
جمعیت مشارکتکننده
2010
02
10
http://www.ipsajournal.ir/article_99_539f3585abef14e972b7749e5d6fa80e.pdf
پژوهشنامه علوم سیاسی
1735790X
1735790X
1388
دوره چهارم
شماره 4
استانیشدن انتخابات مجلس شورای اسلامی
برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی در حوزههای انتخابیة استانی میتواند از یک سو با مزایایی مانند پرداختن بهتر نمایندگان به وظایف ملی، تقویت نقش شوراهای محلی، گسترش فرهنگ و اندیشه حزبی و کاهش درگیریهای قومی و قبیلهای همراه باشد؛ و از دیگر سوی با معایبی مانند کاهش مشارکت مردم در انتخابات، افزایش شکاف و تنشهای اجتماعی، بیپاسخ ماندن خواستههای مردم و افزایش هزینههای انتخابات همراه شود. به منظور کسب حداکثر مزایا و حداقل معایبِ استانیشدن انتخابات مجلس شورای اسلامی، اجرای نظام انتخاباتی تلفیقیِ یکمرحلهای قابل پیشنهاد است؛ لذا میتوان حوزههای انتخابیه تککرسی را برای انتخاب اشخاص، و حوزههای انتخابیة استانی را برای انتخاب فهرستها ایجاد کرد. نظام اکثریت نسبی برای انتخاب نمایندگان در حوزههای انتخابیه تککرسی و نظام تناسبی برای توزیع کرسیها بین فهرستها در حوزههای انتخابیه استانی پیشنهاد میشوند.
انتخابات
نظام انتخاباتی
حوزهبندی انتخاباتی
استانیشدن
مجلس شورای اسلامی
2009
12
26
http://www.ipsajournal.ir/article_100_fbe749c6890af0631fb3eb50cc6279f1.pdf
پژوهشنامه علوم سیاسی
1735790X
1735790X
1388
دوره چهارم
شماره 4
نوشرقشناسی؛ بازتحلیلی از نشانههای تغییر در روند شرقشناسی سنتی
این مقاله درصدد است ضمن تحلیل و نقد شرقشناسی ادوارد سعید، نشان دهد از هنگام انتشار شرقشناسی در سال 1978، موقعیت اسلام در فضای جهانی بهشدت تغییر کرده و در کانون توجه نظریهپردازان سیاست جهانی قرار گرفته است. انقلاب اسلامی ایران، معضل حلنشدة فلسطین و گرایش هرچه بیشتر مقاومت فلسطین به اسلام و شعارهای اسلامی در جریان انتفاضهها، نبرد مجاهدان افغان در مقابل ابرقدرت کمونیست، ایجاد جنبشهای اسلامی در جایجای جهان اسلام، عملیات تروریستی تحت پوشش اسلام و از همه مهمتر عملیات یازدهم سپتامبر و واکنش قهرآمیز غرب طی اشغال دو کشور اسلامی افغانستان و عراق، همه و همه موقعیت اسلام و غرب را در فضای جهانی بهشدت تغییر داده است. این تغییرات با دستههایی دیگر از تحولات در فضای جهانی همراه شد که در پی انتشار فزایندة امواج جهانیشدن به وجود آمده است. ضمن بررسی همة این عوامل، این نوشته در پی بررسی این نکته است که آیا این تحولات اساسی توانسته شرقشناسی را وارد پارادایم جدیدی کند که گرچه از پارادایم قبلی موارد زیادی را به ارث برده امادر عین حال قوانین و ساختارهای جدیدی را با خود به ارمغان آورده باشد. در پایان، نگاههای سالم دیگری که اخیراً در غرب مطرح شده مورد کنکاش قرار میگیرد تا ضمن ردِّ نظریه ثنویّت غرب و اسلام، جایگزینهای موفقی هم برای آن معرفی شده باشد.
نوشرقشناسی
اسلام و غرب
جهانیشدن
تنوع فرهنگی
2010
02
25
http://www.ipsajournal.ir/article_101_e746132b70016bb25fac25c185af1720.pdf
پژوهشنامه علوم سیاسی
1735790X
1735790X
1388
دوره چهارم
شماره 4
عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندان در انتخابات ریاستجمهوری و مجلس؛ مطالعة موردی شهر تهران
مشارکت در انتخابات و رأی دادن از مؤلفههای اساسی رفتار سیاسی شهروندان محسوب میشود. این سؤال که علل و انگیزههای شهروندان برای مشارکت در انتخابات چیست، از مهمترین موضوعات مورد مطالعه در جامعهشناسی سیاسی است. در مقالة حاضر بر اساس پیمایشی که در سطح تهران صورت گرفت، تأثیر برخی از مهمترین «منابع اجتماعی» و «عوامل انگیزشی» بر مشارکت شهروندان تهرانی در انتخابات ریاستجمهوری و مجلس شورای اسلامی بررسی شده است. نتایج این مطالعه نشان میدهد در جمعیت مورد مطالعه در تهران، انگیزههایی چون تقویت انسجام ملی، پیروی از مقام رهبری، حمایت از نظام جمهوری اسلامی ایران و احساس تکلیف شرعی، رابطة معناداری با مشارکت انتخاباتی دارند. به عبارت دیگر، پاسخدهندگانی که در بیشتر انتخابات رأی دادهاند، انگیزههای مذکور را مهمترین دلایل شرکت ذکر کردهاند.
از میان منابع اجتماعی مورد بررسی، «پایبندی به انجام تکالیف شرعی»، «اعتماد سیاسی»، «علاقمندی به سیاست»، «مهارتهای مشارکتی» و «احساس اثربخشی سیاسی» همبستگی معناداری با مشارکت انتخاباتی نشان میدهند. «منابعی» که در مضمون جامعه ایران، برخلاف بیشتر جوامع دیگر همبستگی معناداری با مشارکت در انتخابات نشان ندادند، تحصیلات و درآمد بود.
رأی دادن
رفتار انتخاباتی
انتخابات
مشارکت سیاسی
جمهوری اسلامی ایران
2010
04
18
http://www.ipsajournal.ir/article_102_7f23ced2b9ed2741f5171df5a91304e3.pdf
پژوهشنامه علوم سیاسی
1735790X
1735790X
1388
دوره چهارم
شماره 4
درآمدی بر علل بیگانههراسی و بیگانهستیزی در فرهنگ سیاسی ایران معاصر
مسئلهای که مقالة حاضر به آن خواهد پرداخت، بررسی علل بیگانههراسی و بیگانهستیزی در فرهنگ سیاسی ایران (با تأکید بر علل ذهنی و فرهنگی) است. رویکرد نویسنده در انجام این تحقیق، رویکردی فرهنگی است؛ به عبارتی، نویسنده از مَنظر فرهنگ سیاسیِ شکلیافتة ایرانی که حاصل تجارب تاریخی این ملت طی قرون گذشته است، موضوع پژوهش را «واکاوی» کرده و بر این باور است که ریشههای شکلگیری و اتخاذ چنین رویکردی در فرهنگ سیاسی ایرانیان (هم تودههای جامعه و هم نخبگان سیاسی) را باید در «ساخت ذهن»، نوعِ «بینش» و نحوه «نگرش»، در فرهنگ ایرانی، نسبت به جهان هستی و تفسیری که از این جهان ارائه میکند، جستوجو کرد. همچنین نگارنده بر این باور است که تجارب تلخ گذشتة این ملت، از یورش اقوام مهاجم به سرزمینشان و نیز مداخلة فزایندة قدرتهای خارجی در امور داخلی ایران، در تعمیق چنین بینشی نقشی اساسی داشته است.
بینش
فرهنگ سیاسی
بیگانههراسی
بیگانهستیزی
2010
01
18
http://www.ipsajournal.ir/article_103_d9f6c15eda6c08f1a4f3afe83551b1ff.pdf
پژوهشنامه علوم سیاسی
1735790X
1735790X
1388
دوره چهارم
شماره 4
مطالعة سیر تغییر در دفتر تحکیم وحدت (1376-1358)
جنبشهای اجتماعی از موضوعات مبتلابه و اثرگذار در ساحت سیاسی ـ اجتماعی جوامع هستند؛ ازاینرو مطالعة آنها همیشه مورد توجه بوده است. جنبش دانشجویی نیز به دلیل حساسیتهای خاص خود از جایگاه ویژهای در این زمینه برخوردار بوده است. مقالة حاضر بر آن است تا ضمن ارائه مقدمهای نظری در خصوص جنبشهای جدید اجتماعی و به طور خاص جنبش دانشجویی، به مبانی فکری و عملکرد دفتر تحکیم وحدت از آغاز شکلگیری تا روی کار آمدن دولت اصلاحات بپردازد. این موضوع از آنجا اهمیت مییابد که انجمنهای اسلامی دانشجویان با محوریت دفتر تحکیم وحدت، دستکم در دو دهة نخست پیروزی انقلاب اسلامی، فراگیرترین تشکّل دانشجویی در ایران و منشأ تأثیرات مهم سیاسی ـ اجتماعی بودهاند که به عنوان نمونه میتوان از تسخیر سفارت امریکا، انقلاب فرهنگی و تلاش در جهت پیروزی حجتالاسلام و المسلمین خاتمی در دوم خرداد 1376 نام برد. این مقاله میکوشد تا روند تغییر در دفتر تحکیم وحدت را در دورة زمانی یادشده مورد بررسی قرار دهد
انقلاب اسلامی
جنبش دانشجویی
اتحادیة انجمنهای اسلامی دانشجویان سراسر کشور (دفتر تحکیم وحدت)
جناح چپ سنتی
جبهة اصلاحات
2011
11
09
http://www.ipsajournal.ir/article_104_ec93f52cc5cf7d69491d877864a02f66.pdf
پژوهشنامه علوم سیاسی
1735790X
1735790X
1388
دوره چهارم
شماره 4
تأثیر آگاهی سیاسی دانشجویان بر تغییر نگرش آنها نسبت به مشروعیت نظام سیاسی بر اساس نظریه وبر: مورد مطالعه دانشگاه اصفهان
سیاسی به معنی هماهنگی اجزای نظام سیاسی جهت دستیابی به اهداف نظام، یکی از خصوصیات مهم جامعه ایدئال است. این امر هنگامی حاصل میشود که اعضای آن جامعه به عنوان عناصر تشکیلدهندة اجزای نظام سیاسی وظایف خود را شناخته و به آن عمل کنند. از جمله نظریههای مهمی که در این راستا مبانی مشروعیت سیاسی را تبیین میکند، نظریه مشروعیت وبر است. او بر این باور است که در تحولات سیاسی ـ اجتماعی یک نظام، مشروعیت از حالت سنتی به سمت عقلانیت در حال حرکت است.
روش تحقیق در این پژوهش، پیمایش و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه است. جامعه آماری مورد مطالعه دانشجویان دانشگاه اصفهان میباشد. تعداد 150 نفر دانشجو، به شیوه تصادفی سیستماتیک برای مطالعه انتخاب شدند. از روایی صوری و سازه برای ارزیابی سؤالات و آلفای کرونباخ برای پایایی آنها و از روشهای آماری ضریب پیرسون و تحلیل واریانس و تکنیک رگرسیون و تحلیل مسیر برای سنجش مدل و فرضیات استفاده شد. بر اساس یافتههای تحقیق، بین دو سازة آگاهی سیاسی و مشروعیت نظام سیاسی کشور ارتباط معناداری وجود دارد. اما این معناداری در جامعة مورد مطالعه بدین صورت است که آگاهی سیاسی با مشروعیت سیاسی در دو بُعد عقلانی و کاریزماتیکی آن رابطة معناداری دارد. این معناداری در جامعه ایران از یک سو با نظریه وبر مبنی بر دگرگونی در تلقی از مشروعیت سنتی به عقلانی بر اثر افزایش آگاهی سیاسی مطابقت دارد و از سوی دیگر در تضاد است. چراکه بر اساس یافتههای تحقیق بهرغم حرکت جامعه ایران به سمت عقلانیت بر اثر نوسازی و افزایش آگاهی سیاسی دانشجویان، همزمان با دگرگونی در تلقی تعداد زیادی از آنها از مشروعیت سنتی به عقلانی در خصوص نظام سیاسی، موارد زیادی نیز مشاهده میشود که از بُعد سنتی به بُعد کاریزمایی تحول یافته است. لذا شاید بتوان این گونه ادعا کرد که نظریه وبر در خصوص مشروعیت سیاسی، مبنی بر دگرگونی در تلقی از مشروعیت سیاسی از بُعد سنتی به عقلانی در یک جامعه بر اثر افزایش آگاهی سیاسی تا حدودی با تحولات نظام سیاسی ایران انطباق دارد.
مشروعیت سیاسی
آگاهی سیاسی
وبر
دانشجویان
دانشگاه اصفهان
2011
11
09
http://www.ipsajournal.ir/article_105_00e44f95489030ca80322fda91667f63.pdf