درحالی‌که مباحث مربوط به دولت و ساختارهای آن کماکان در محور مباحث علم سیاست قرار دارد، هر از چندگاهی زمزمه‌هایی از افول ملت ـ دولت‌ها شنیده می‌شود. آیا دولت وستفالیایی ...
بیشتر
درحالی‌که مباحث مربوط به دولت و ساختارهای آن کماکان در محور مباحث علم سیاست قرار دارد، هر از چندگاهی زمزمه‌هایی از افول ملت ـ دولت‌ها شنیده می‌شود. آیا دولت وستفالیایی که از 1648 میلادی تا به امروز مراحل رو به توسعه خود را پشت سر نهاده به انتهای کار خود رسیده است و یا اینکه اکنون شاهد مقطع دیگری از تکامل تدریجی این الگوی سیاسی هستیم. این مقاله با عطف توجه به ریشه تحولات ملت ـ دولت‌ها، درصدد است تا تحولات و تغییرات ساختاری دولت‌ها را در سه وجه مفهوم، ساختار و نظریه سیاسی مورد بازاندیشی قرار دهد. بر این اساس نخست شاهد تحول مفهوم ارگانیکی دولت به مفهوم مکانیکی، سپس شاهد تحول ساختار دولت بزرگ به دولت کوچک و درنهایت نظارهگر تحول نظریههای حداکثرگرای دولت به نظریههای دولت حداقل هستیم. پرداختن به چالش‌های ساختاری فراروی ملت ـ دولت‌ها حُسنختام مقاله خواهد بود.
فلسفه سیاسی جان رولز در مباحث مربوط به خوانش لیبرالی از عدالت، در سه دهه اخیر نقشی تعیین‌کننده داشته است و بدون تردید نظریه عدالت وی در شکل دادن به مفاهیم به‌کار گرفته شده در استدلاهای رایج در مباحثات ...
بیشتر
فلسفه سیاسی جان رولز در مباحث مربوط به خوانش لیبرالی از عدالت، در سه دهه اخیر نقشی تعیین‌کننده داشته است و بدون تردید نظریه عدالت وی در شکل دادن به مفاهیم به‌کار گرفته شده در استدلاهای رایج در مباحثات روزمره در مورد عدالت و سیاست در غرب معاصر تأثیر بسیاری گذاشته است. از همین روست که آثار وی، به‌ویژه کتابهای «نظریهای در باب عدالت»( ) و «لیبرالیزم سیاسی»،( ) بهعنوان مهم‌ترین آثار اندیشه سیاسی سده بیستم شناخته شدهاند. رولز در کتاب قانون ملل،( ) نظریه عدالت بهمثابه انصاف را به حوزه روابط و حقوق بینالملل تعمیم میدهد و از همین روست که مباحث آن به لحاظ فلسفی شایان توجه است.
در نوشتار حاضر ابتدا بهطور مختصر چهارچوب و مباحث اصلی قانون ملل توضیح داده خواهد شد. در بخش دوم به برخی نقدهایی که بر مباحث رولز در این کتاب نوشته شده، اشاره خواهد شد. سومین بخش نیز به ارزیابی نظریه رولز از منظر گستره شمول آن در روابط میان ملتها میپردازد.
این نوشتار گزارشی از یک تجربه در عرصه آموزش سیاسی است که در بهار 1381 در قالب یک درس 2 واحدی با نام «کارگاه و آزمایشگاه علوم سیاسی» به تعدادی از دانشجویان در دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی ...
بیشتر
این نوشتار گزارشی از یک تجربه در عرصه آموزش سیاسی است که در بهار 1381 در قالب یک درس 2 واحدی با نام «کارگاه و آزمایشگاه علوم سیاسی» به تعدادی از دانشجویان در دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی ارائه شد. چهارچوب و قواره این کارگاه حاصل تجربه آموزش کاربردی دانش و تحلیل سیاسی برای صدها تن از کارشناسان و مدیران دستگاههای اجرایی و سیاسی در دو دهه گذشته بود.
در تجربه دانشگاه شهید بهشتی اقدامات و آزمایشهای متعددی عمیقتر و دقیقتر نمودن دانش و ادراک سیاسی دانشجویان صورت گرفت. در این مقاله شرح دو آزمون از این تلاشها گزارش شده و اهداف و نتایج آنها بیان گردیده است. گردش دستهجمعی با دانشجویان در دانشکده و مشاهده ساختمان آن از داخل و خارج بهعنوان تمثیلی ساده و ایستا از ساختار و نظم و همچنین اعزام دانشجویان بهطور انفرادی به خیابانها و محلههای مختلف تهران جهت مشاهده و ضبط مناسبات انسانی و اجتماعی بهمنظور فهم نظم پویا، محتوای مقاله حاضر را تشکیل میدهد.
دغدغه اصلی مقاله این است که با هدف فهم میزان گرایش اسلام به جنگ و خشونت، جنگ‌های پیامبر اسلام را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. نگارنده بر این باور است که مراجعه مستقیم به قرآن و سنت و بازخوانی آنها، ضمن ...
بیشتر
دغدغه اصلی مقاله این است که با هدف فهم میزان گرایش اسلام به جنگ و خشونت، جنگ‌های پیامبر اسلام را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. نگارنده بر این باور است که مراجعه مستقیم به قرآن و سنت و بازخوانی آنها، ضمن اینکه ما را از اشتباهات احتمالی که دانشمندان گذشته دچار آن بودهاند رها میکند، میتواند در حل مسائل امروزمان مفید باشد. در این مقاله، ابتدا به تبیین ماهیت جنگ‌های پیامبر اکرم (ص) پرداختهایم که این مهم از طریق تحلیل شرایط اجتماعی و فرهنگی زمان پیامبر (ص)، تحلیل ساختاری و ماهوی جنگ‌های ایشان فراهم آمده است. مقاله دو بخش مهم دیگر نیز دارد: نخست تحلیل جنگ‌های مهم پیامبر با مشرکان و کفار و دوم تحلیل جنگها و برخوردهای پیامبر (ص) با یهودیان که به اجمال بدانها پرداخته شده است. در طول مقاله سعی شده از طرح مباحث توصیفی پرهیز شود.
در حوزه جامعه‌شناسی سیاسی ایران که مهم‌ترین هدف آن بررسی رابطه دولت و جامعه است، عمدتاً از چه روش‌هایی استفاده شده است؟ هدف مقاله حاضر بررسی و نقد پاسخ‌هایی است که دکتر امیرمحمد حاجی‌یوسفی در مقاله ...
بیشتر
در حوزه جامعه‌شناسی سیاسی ایران که مهم‌ترین هدف آن بررسی رابطه دولت و جامعه است، عمدتاً از چه روش‌هایی استفاده شده است؟ هدف مقاله حاضر بررسی و نقد پاسخ‌هایی است که دکتر امیرمحمد حاجی‌یوسفی در مقاله خود با عنوان «گونهشناسی روش‌های مطالعه جامعه‌شناسی سیاسی ایران»(1) به سؤال مذکور داده است؛ هرچند موضع جستار حاضر صرفاً در نقد یک مقاله خلاصه نمیشود. حاجی یوسفی در مقاله خود خاطرنشان نموده است که در مطالعه جامعه‌شناسی سیاسی ایران عمدتاً از چهار روش و رهیافت(2) فرهنگ سیاسی و نخبهگرایی، تحلیل طبقاتی، اقتصاد سیاسی و تحلیل گفتمانی استفاده شده است. نویسندگان مقاله حاضر ضمن ارائه تصویری کلی از مقاله حاجی‌یوسفی، ضرورت بسط دامنه گونهشناسی چهارگانه وی به سایر آثار جامعه‌شناسی سیاسی ایران را مورد تأکید قرار دادهاند. نتیجه چنین اقدامی متضمن افزودن سه رهیافت دیگر به گونهشناسی مذکور است: رهیافت توصیفی ـ تاریخی، رهیافت تحلیلی ـ تبیینی و رهیافت جنبشهای اجتماعی. بازبینی واژهشناختی مفاهیمی نظیر هستیشناسی و معرفتشناسی و تنظیم مزر مفاهیمی همچون «روش» و «رهیافت» نیز در اثنای نقد محتوایی مقاله مذکور به انجام رسیده است.
مفهوم انقلاب گرچه از یک نقطه ذهنی آغاز می‌شود اما از آنجا که در پی تحول بنیادین در ساختار اجتماع و جهان است به‌منزله پدیده‌ای مخالف وضع موجود، نگرانی ویژه‌ای را برای نظام بین‌المللی و به‌ویژه قدرت‌های ...
بیشتر
مفهوم انقلاب گرچه از یک نقطه ذهنی آغاز می‌شود اما از آنجا که در پی تحول بنیادین در ساختار اجتماع و جهان است به‌منزله پدیده‌ای مخالف وضع موجود، نگرانی ویژه‌ای را برای نظام بین‌المللی و به‌ویژه قدرت‌های بزرگی که دارای منافع ویژه در جهان و منطقه هستند ایجاد میکند. این مقاله که به روش تحلیلی و توصیفی به مطالعه، دو انقلاب پیروز مشروطیت ایران پرداخته و استقلال ایالات متحده را مورد مطالعه قرار داده است، ضمن پرهیز از هرگونه تعصب یا نگرش تکعاملی، در پی توضیح نقش نظام بین‌المللی و منافع قدرت‌های بزرگ و میزان تأثیرگذاری این نقش در پیدایش و پیروزی این دو انقلاب است.
نظام بین‌المللی و قدرت‌های صاحب نفوذ به شیوههای مختلف دیپلماتیک، مالی و حتی نظامی میتوانند در عوامل عمومی پیدایش و پیروزی انقلاب دخالت کنند و با اعطای کمک یا قطع حمایت خود، موجب افزایش یا کاهش نارضایتی عمومی و ضعف مالی حکومت، تقویت یا تضعیف تشکیلات گروههای مبارز و اندیشههای آرمانی و موفقیت یا عدم موفقیت حکومت در سرکوب انقلابیون گردند.
