نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حجت کاظمی ¹
• مهدی عطریان ²

¹ عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران

² گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران،تهران.ایران

چکیده

این مقاله با تحلیل رژیم پهلوی به عنوان یک دولت نئوپاتریمونیال می کوشد نهادهای اقتصادی دربار را به عنوان یکی از ارکان پنهان این رژیم مورد بررسی قرار دهد. مقاله در پی پاسخ به دوسوال است: 1-روند شکل گیری و تحول فعالیت های اقتصادی دربار چه بوده است؟ 2- چه دلایلی باعث شکل گیری و تداوم فرایند ثروت اندوزی شخصی از سوی دربار شده است؟در این راستا، به اتکای منابع دست اول،ابتدا تکوین و تحول نهادهای اقتصادی دربار پهلوی شامل اداره املاک اختصاصی پهلوی، سازمان املاک و مستغلات پهلوی و نهایتاً مهم ترین و بزرگترین آنها یعنی بنیاد پهلوی مورد بررسی قرار گرفته اند.در تحلیل دلیل شکل گیری این نهادها، یافته های مقاله نشان می دهد گرچه نقش مولفه های روانشناختی دو پادشاه پهلوی در گرایش به سوی ثروت اندوزی شخصی را نمی توان نادیده گرفت؛ اما مهم ترین دلایل شکل گیری فرایند ثروت اندوزی شخصی و تاسیس سازمانهای اقتصادی از سوی دربار پهلوی دو مسئله بوده است:1-تامین منابع مالی مورد نیاز برای تحقق سازوکارهای حامی پرورانه از سوی دربار 2-ایجاد پایگاه مالی مستقل از دولت برای دربار جهت بهره برداری در مواقع بحرانی. مقاله معتقد است که بدون توجه به چنین نهادهایی و کارکردهای کلیدی آنها ؛ درک ماهیت رژیم پهلوی و نحوه نقش‌آفرینی دربار در مرکزیت سیاست ایران در آن دوران ممکن نخواهد بود.

کلیدواژه‌ها

• نئوپاتریمونیالیسم
• رژیم پهلوی
• ثروت اندوزی
• حامی پروری
• بنیاد پهلوی

موضوعات

• سیاست

عنوان مقاله [English]

The Economic Institutions of the Royal Court and Clientelism in the Pahlavi Regime

نویسنده [English]

• Mahdi Atrian ²

² Department of political science, Faculty of law and political science, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

This paper seeks to examine the economic institutions of the Pahlavi court as one of the hidden pillars of the Pahlavi regime by analyzing it as a neo-patrimonial regime. The paper seeks to answer two questions: 1. What was the process of formation and development of economic activities of The Royal court ? 2. What causes the formation and continuation of the process of personal wealth accumulation by the court?To this end, the evolvement and development of the Pahlavi court's economic institutions, namely the Royal Landed Properties Department, the Organization of Pahlavi Real Properties and most importantly the Pahlavi Foundation, were examined using first-hand sources. Based on the analysis of the reasons for the formation of these institutions, findings of the research show that although the psychological tendencies of two Pahlavi monarchs for personal wealth accumulation cannot be ignored, the most important reasons for these tendencies were twofold: 1. providing the necessary funds for operating various clientelistic mechanisms by the court, and 2. establishing a financial basis for the court to be used in times of crisis independently from the state. The paper argues that without due regard to such institutions and their key functions, understanding the nature of the Pahlavi regime and the role of the royal court at the center of Iranian politics at the time will not be possible.

کلیدواژه‌ها [English]

• Neopatrimonialism
• Pahlavi Regime
• Wealth Accumulation
• Clientelism
• Pahlavi Foundation