رسانه و قدرت: سیمای سینمایی خاورمیانه

حسینی, سید مجید; افضلی, رسول; رنجگر, لیلا; مختاری, رضا

رسانه و قدرت: سیمای سینمایی خاورمیانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار دانشکده حقوق وعلوم سیاسی دانشگاه تهران

² دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

³ کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

⁴ دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

رسانه‌های مدرن در جهان معاصر، مجراهای مناسبی در اختیار قدرت‌ها قرار داده‌اند تا حوزه و امکانات خویش را توسعه دهند. در این میان فیلم‌های سینمایی با در اختیار داشتن رمزگان‌های نشانه‌ای (نمایه‌ای، شمایلی و نمادین) به امکانات موجود برای توجه به دیدگاه‌های متداول جهان سیاست اضافه شده‌اند. سینما امروزه در کنار خط‌مشی هنری خود، به‌شدت از فضای سیاسی ـ اقتصادی جوامع متأثر است. سفارش تولید فیلم متناسب با الگوهای حاکمیت، در بیشتر کشورها امری عادی و طبیعی قلمداد می‌شود. این رسانة فراگیر مرزهای ملی را پشت سر گذاشته و گستره‌ای جهانی یافته است. سینما در اواخر سدة نوزدهم و اوایل سدة بیستم، به منبعی جدی برای ارائة تصاویر مردم‌پسند و پرطرفدار از خاورمیانه تبدیل شد؛ ازهمین‌رو در سال‌های اخیر شاهد نوع جدیدی از داستان‌پردازی دربارة خاورمیانه بوده‌ایم. فیلم‌هایی مانند سیریانا (2005) و بابل (2006) در مقایسه با آنچه در سنت هالیوود وجود داشته است‌، تصاویر پیچیده‌تری از خاورمیانه و درگیری‌های امریکایی‌ها در منطقه نشان داده‌اند. این فیلم‌ها با به‌کارگیری فضاهای عینی و ابژکتیو، روایتی مبتنی بر روابط علّی و منطقی و تعریف اهداف کاملاً مشخص و تعریف‌شده از الگوی کلاسیک هالیوود پیروی می‌کنند. نحوه بازنمایی تصویر خاورمیانه، جهان اسلام و کشورهای اسلامی در رسانه‌های امریکا، موضوع و هدف اصلی این مقاله است که با استفاده از روش تحلیلی ـ توصیفی و با رویکرد انتقادی بدان پرداخته شده است. نتایج نشان می‌دهد این فیلم‌ها اغلب سیاست امریکا در منطقه را زیر سؤال می‌برند؛ سیاستی که منافع نفتی و جنگ علیه تروریسم را بر همة ملاحظات بشری و اجتماعی مقدم می‌داند.

کلیدواژه‌ها