پژوهشنامه علوم سیاسی بازرگانان مشروطه‌خواه و چیستی نوسازی سیاسی
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیارگروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
حکومت مشروطه از انواع حکومت‌های مدرن است. حکومت مدرن نیز نتیجه نوسازی سیاسی محسوب می‌شود؛ نکته مهم دراین زمینه، فهم نیروهای شرکت‌کننده در جنبش، از معنی و اهداف مشروطیت است. بازرگانان در پیروزی و شکل‌گیری حکومت برآمده از نهضت مشروطیت، نقشی اساسی را ایفا می‌کردند. جنبش مشروطه‌خواهی نهضتی تحول‌طلب و نوساز در تاریخ ایران است. به‌رغم نقش پراهمیت بازرگانان در نوسازی ایران، کمتر به درک و هدف آنان از نوسازی سیاسی پرداخته شده است. این پژوهش به این پرسش می‌پردازد که ویژگی‌های نوسازی سیاسی و نظام سیاسی برآمده از آن، از منظر بازرگانان مشروطه‌خواه چه بود؟ از نظر نگارنده، بازرگانان، حکومت مشروطه را با حکومت مبتنی‌بر قانون یکسان می‌انگاشتند. به باور آنان، تحدید خودکامگی با قانون، مسئولیت‌پذیری و پاسخ‌گو بودن شاه و حکومت در برابر قانون مشکل‌گشای ایران بود. این مقاله با رهیافت تفسیری و با روش جامعه‌شناسی تاریخی و با مراجعه به منابع موجود به‌ویژه مذاکرات مجلس اول شورای ملی، و پیگیری زمینه‌های تاریخی و اجتماعی شکل‌گیری باورهای بازرگانان، این موضوع را بررسی می‌کند.
کلیدواژه‌ها
)