نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• جاسب نیک فر

استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه یاسوج

چکیده

تاریخ طولانی ایران از آغاز تا پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357، پیرامون اقتدار و زورآزمایی پادشاهان ایران شکل گرفت. یکی از عمده‌ترین دلایل تداوم این نوع حکومت یعنی دولت‌شاهی، باوری بود که اکثر ایرانیان داشتند که منبع قدرت شاهان «فرّه ایزدی» است که بدان فره ایزدی شاهانه گویند. حاکمیت این سامان سیاسی دولت‌شاهی تا ظهور اسلام در ایران هر روز قوی‌تر از پیش می‌شد. هرچند این وضعیت با تأسیس دو خلافت بنی‌امیه و بنی‌عباس با دگردیسی‌هایی روبه‌رو شد، اما این فرضیه مورد قبول دولت‌های حاکم بر ایران ـ با تفاوت‌هایی ـ تا ظهور دولت صفویه، کم‌‌وبیش مورد قبول جامعه سیاسی ایران بوده است. در دوره صفویه، با رسمی شدن مذهب تشیع در ایران این طرز تلقی از قدرت، ساختار محکم‌تر و روشن‌تری پیدا کرد. پس از انقراض صفویه و پس از زدوده شدن حق الهی سلطنت در ایران، این فرضیه هم زیر سؤال رفت. سؤال اصلی این پژوهش این است که چرا و چگونه این حق الهی سلطنت و فره ایزدی در ایران، از دوران شاه تهماسب دوم به بعد از شاهان ایران گرفته شد. فرضیه‌ای که در این مقاله به‌دنبال آن هستیم: وجود ارتباط میان حضور نیروهای بیگانه ـ دولت‌های روس، عثمانی و عثمانی ـ و فروپاشی حق الهی سلطنت در ایران است. از زمان مشروطیت هم حق الهی و هم حمایت بیگانگان مورد انکار مردم ایران قرار گرفته و متوجه این نکته شدند که سرچشمه اصلی اقتدار ملی خود مردم می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

• قراردادهای رشت و پطرزبورگ
• قرارداد 1919
• شرق باستان
• دُری افندی
• انقلاب اکتبر
• مشروعیت

عنوان مقاله [English]

Divine Glory and Russia and Britain Support of Iranian Kings

نویسنده [English]

• Jaseb Nikfar

چکیده [English]

Iranian long-lasting history from the beginning to Islamic revolution victory in 1979 formed around power and bout of Iranian kings. One of the most notable reasons of the continuity of this kind of government -monarchic-state- was a belief that the source of kings' power is "divine glory". Sovereignty of this political state-monarchic order was day to day becoming more powerful before the emerging of Islam in Iran. Although the situation faced some evolutions by the establishment of Baniommaye and Baniabbas caliphates, this assumption was accepted by ruling states of Iran was –with some differences- more or less accepted by political society of Iran till the emergence of Safavid state. During Safavid period by recognizing Shiism as the formal religion in Iran, this thought about power found a stronger and clearer structure. After Safavid downfall and following the elimination of royal divine right in Iran this assumption was put in question. The main question of present research is how and why this royal divine right and divine glory in Iran was deprived from Iranian kings since Second Tahmasb period. Is there any relationship between the presence of foreign forces-Russian and Ottoman states- and elimination of royal divine right in Iran? Since constitutionalism period people denied both divine right and support of foreigners and they found that the main origin of national power is the people themselves.

کلیدواژه‌ها [English]

• Rasht and Petersburg contracts
• 1919 contracts
• ancient East
• dorry Effandi
• the October Revolution
• Legitimacy