چکیده

در حوزه جامعه‌شناسی سیاسی ایران که مهم‌ترین هدف آن بررسی رابطه دولت و جامعه است، عمدتاً از چه روش‌هایی استفاده شده است؟ هدف مقاله حاضر بررسی و نقد پاسخ‌هایی است که دکتر امیرمحمد حاجی‌یوسفی در مقاله خود با عنوان «گونه‌شناسی روش‌های مطالعه جامعه‌شناسی سیاسی ایران»(1) به سؤال مذکور داده است؛ هرچند موضع جستار حاضر صرفاً در نقد یک مقاله خلاصه نمی‌شود. حاجی یوسفی در مقاله خود خاطرنشان نموده است که در مطالعه جامعه‌شناسی سیاسی ایران عمدتاً از چهار روش و رهیافت(2) فرهنگ سیاسی و نخبه‌گرایی، تحلیل طبقاتی، اقتصاد سیاسی و تحلیل گفتمانی استفاده شده است. نویسندگان مقاله حاضر ضمن ارائه تصویری کلی از مقاله حاجی‌یوسفی، ضرورت بسط دامنه گونه‌شناسی چهارگانه وی به سایر آثار جامعه‌شناسی سیاسی ایران را مورد تأکید قرار داده‌اند. نتیجه چنین اقدامی متضمن افزودن سه رهیافت دیگر به گونه‌شناسی مذکور است: رهیافت توصیفی ـ تاریخی، رهیافت تحلیلی ـ تبیینی و رهیافت جنبش‌های اجتماعی. بازبینی واژه‌شناختی مفاهیمی نظیر هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی و تنظیم مزر مفاهیمی همچون «روش» و «رهیافت» نیز در اثنای نقد محتوایی مقاله مذکور به انجام رسیده است.

کلیدواژه‌ها

• جامعه‌شناسی سیاسی ایران
• روش استقرایی
• رهیافت توصیفی ـ تاریخی
• رهیافت تحلیلی ـ تبیینی
• رهیافت جنبش‌های اجتماعی

عنوان مقاله [English]

Necessity of Typology of Methods for the Study of Iran's Political Sociology

چکیده [English]

What methods have been used in the area of Iran's political sociology whose most important goal is to study the relationship between the state and society? This article seeks to study and critique responses to the said question in Amir Mohammad Haji-Yousefi's paper entitled Typology of Methods for the Study of Iran's Political Sociology, published in the first issue of this quarterly, though this writing goes beyond just critiquing that paper. In his paper, Haji-Yousefi suggested that generally four methods have been used in study of Iran's political sociology including political culture and elitism, class analysis, political economy, and discourse analysis. Offering an overview of Haji-Yousefi's paper, the authors of this paper have stressed on the necessity of expanding the sphere of his four-item typology to other works on Iran's political sociology. Consequently, this effort needs three other approaches be added to the current typology: descriptive-historical approach, analytical-explanatory approach, and social movements approach. Moreover, this paper has reexamined such concepts as ontology and epistemology and has formulated the contours of some concepts including method and approach.

کلیدواژه‌ها [English]

• Analytical-Explanatory Approach
• Descriptive-Historical Approach
• Epistemology
• Induction Method
• Iran's Political Sociology
• Methodology
• ontology
• Social Movements Approach