پژوهشنامه علوم سیاسی

بازخوانی سنت و روش شناسی آن در اندیشه های محمد ارکون

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات

چکیده

موضوع سنت یکی از مسائل مهم و محوری در جهان اسلام می­باشد ، به­طوری که هر گونه فهم و تفسیری درباره این موضوع ، می­تواند تاثیرات سیاسی و اجتماعی تاثیرگذاری را به همراه داشته باشد. بازگشت به سنت و بازخوانی انتقادی آن، یک ضرورت تاریخی و اجتناب‌ناپذیر است؛ زیرا طی دهه­های گذشته ثابت شد که پشت کردن به سنت، پروژه­ای ناکام و شکست­خورده می­باشد. این امر مستلزم شناخت‌ بحث‌های روش‌شناختی و اتخاذ یک پروژه فکری روشمند از سوی هر اندیشمندی است که در این وادی گام می گذارد. در قرن بیستم، اندیشمندانی در جهان اسلام ظهور یافتند که با اتخاذ روشهای پژوهشی نوین، دست به بازخوانی سنت زده اند. یکی از بارزترین این اندیشمندان که به جریان نومعتزله تعلق دارد، محمد ارکون(1928-2010) اسلام­شناس برجسته الجزایری بود. در این تحقیق، با توجه به تلقی و تعریف وی از سنت، روش­های پژوهشی وی، در بازخوانی سنت را مورد بررسی قرار میدهیم. در واقع،سوال اصلی این تحقیق این است که تعریف و تلقی ارکون از سنت چه تاثیری بر روش­شناسی او در بازخوانی سنت داشته است؟ ما در اینجا، پروژه بازخوانی سنت محمد ارکون که به "نقد عقل اسلامی" معروف است، را با تمرکز بر روش­شناسی وی بررسی نمودیم و به این نتیجه رسیدیم که ارکون با توجه به تعریف، برداشت و تلقی خود از سنت،روشهای پژوهشی متناسبی با این تعریف و تلقی به کار برده است. اتخاذ روشهایی مانند دیرینه شناسی،تبارشناسی و زبان شناختی،متناسب با تعریف و برداشت وی از سنت بود.

کلیدواژه‌ها

منابع فارسی و عربی

-          -----------(1389).رویکردهای انتقادی به‌ آرا و اندیشه‌های محمد ارکون :بازخوانی پروژه‌ اندیشه محمد ارکون،کتاب ماه دین.شماره 158

-         ابوزید،نصر حامد.(1997).النص،السلطه،الحقیقه.بیروت:الدار البیضاء-المرکز الثقافی العربی

-         ابی نادر،نایله.(2008).التراث و المنهج بین ارکون و الجابری.بیروت:الشبکه العربیه للابحاث و النشر

-         ارکون،محمد.(1990).الاسلام،الاخلاق و السیاسه.ترجمه هاشم صالح.بیروت:مرکز الانماء القومی

-         ارکون،محمد.(2001).الإسلام أوروبا الغرب، رهانات المعنى وإرادات الهیمنة؛ترجمه هاشم صالح،بیروت:دارالساقی 

-         ارکون،محمد.(1981).الاسلام،التاریخیه و التقدم.مواقف.ش 40.بیروت

-         ارکون،محمد.(1987).الفکر الاسلامی،قراءه علمیه.ترجمه هاشم صالح.بیروت:مرکز الانماء القومی

-         ارکون،محمد.(1993).الفکر الإسلامی: نقد واجتهاد،ترجمه هاشم صالح،الجزایر:الموسسه الوطنیه للکتاب

-          ارکون،محمد.(2007).ال‍فکر الاصولی و استحاله التاصیل نحو تاریخ آخر للفکر الاسلامی. ترجمه هاشم صالح.بیروت:دارالساقی

-         ارکون،محمد.(2010).الهوامل و الشوامل: حول الاسلام المعاصر.ترجمه هاشم صالح.بیروت:دارالطلیعه

-         ارکون،محمد.(1986).تاریخیة الفکر العربى الاسلامى،ترجمه هاشم صالح،بیروت:مرکز الانماء القومی

-         ارکون،محمد.(1998).قضایا فی نقد العقل الدینی:کیف نفهم الاسلام الیوم.ترجمه هاشم صالح. بیروت:دار الطلیعه

-         ارکون،محمد.(1983-1984).نحو تقییم و استلهام جدیدین للفکر الاسلامی .الفکر العربی المعاصر،ش29.دسامبر 1983-ژانویه 1984.بیروت:مرکز الانماء القومی

-         ارکون،محمد.(1997).نزعه الانسنه فی الفکر العربی،جیل مسکویه و التوحیدی.ترجمه هاشم صالح.بیروت:دارالساقی

-         ارکون،محمد،مایلا،جوزف.(2008).من منهاتن الی بغداد: ماوراء الخیر و الشر،ترجمه عقیل الشیخ حسن،بیروت:دار الساقی

-         باره،عبدالغنی.(2008). الهرمینوطیقا و الفلسفه : نحو مشروع عقل تاویلی،بیروت و الجزایر: الدار العربیه للعلوم ناشرون و منشورات الاختلاف 

-         بالاندیه،ژرژ.(1984).السلطه و الحداثه.ترجمه هاشم صالح.الفکر العربی المعاصر.ش41.بیروت:مرکز الانماء القومی

-         بغوره،الزواوی.(2001). میشیل فوکو فی الفکر العربی المعاصر.بیروت:دارالطلیعه

-         بلقزیز،عبدالاله .(2014).نقد التراث.بیروت:مرکز دراسات الوحده العربیه

-         السید،رضوان.(2011).المصادر الاسلامیه فی دراسات محمد ارکون:المشروع،وطرائق التعامل و النتائج.در:محمد ارکون،المفکر و الباحث و الانسان.بیروت:مرکز دراسات الوحده العربیه

-         الفجاری،مختار.(2005).نقد العقل الاسلامی عند محمد ارکون،بیروت:دار الطلیعه

-         محفوظ،محمد.(1998).الإسلام والغرب وحوار المستقبل،بیروت:المرکز الثقافی العربی

 

-         منابع لاتین

 

 

- Armajani, jon.(2004). Dynamic Islam: Liberal Muslim Perspectives in a Transnational Age, Lanham,University Press of America

- Binder ,Leonard. (1988). Islamic Liberalism: A Critique of  Development  Ideologies, Chicago :University Of  Chicago  Press,

-      Vahdat, Farzin.(2015). Islamic Ethos  and the Specter of  Modernity, London: Anthem Press –

 

پژوهشنامه علوم سیاسی

دوره 11، شماره 2
بهار 1395
صفحه 171-196