تبیین اختلاف آراءِ علامه نائینی و امام خمینی(ره) در مقولۀ ولایت فقیه در نظریۀ تفسیریِ اِریک هِرش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

    اختلاف در آراء فقیهان در باب «ولایت فقیه و حدود آن» از عمده ترین مناقشات فقهی در سده ی اخیر بوده است. در این میان به نظر می رسد رویکردها و نظریات تفسیری کلاسیک در غرب ظرفیت بدیعی برای توضیح و تبیین علل شکل گیری این اختلافات از نظرگاهی نو به این آراء دارند. این نوشتار در پی آن است که اختلاف آراءِ مرحوم نائینی و امام خمینی(ره) در مقوله ی ولایت فقیه را با بهره گیری از دستاوردهای نظریه ی «تفسیر بازشناسانۀ» اِریک هِرش، متفکر متأخّر هرمنوتیک کلاسیک، به کنکاش بگذارد. پژوهش حاضر با عیان سازی مفروضات دو فقیه و بررسی دلالت روایات مشهور وارده در ولایت فقیه از نگاه آنان به روش تحلیل محتوای کیفی متون ایشان، در نهایت علت اصلی اختلاف آراء را تفاوت در تلقّی آن دو از «ژانر درونی» روایات محلّ رجوع و تفاوت در «افق معنایی» موردانتظار دو مفسر از متن روایات، به عنوان دو مفهوم کلیدی در نظریۀ هرِش، قلمداد می کند. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

EXPLANATION OF DIFFERENCES BETWEEN OPINIONS OF ALLAMA NAEENI AND IMAM KHOMEINI ON VILAYAT-E FAQIH DOCTRINE BASED UPON INTERPRETIVE THEORY OF ERIC HIRSCH

نویسندگان [English]

  • Farzad Hosseini
  • Mansour Mirahmadi
چکیده [English]

The difference in the views of scholars on "Vilayat-e Faqih and its boundaries" has been of the main legal disputes in recent century. It seems that the classic interpretation theories and approaches of the West have recognizable capacities to explain the causes of the formation of the differences from a new perspective. This article seeks to explore the different views of Naeeni and late Imam Khomeini, the Supreme Leader, in the field of Vilayat-e Faqih with the help of the achievements of the theory of "interpretation" expressed by Eric Hirsch, later thinker of classic hermeneutics. The present study, unveiling explicit assumptions of the two jurists using qualitative content analysis of the texts and narrations stated in Vilayat-e Faqih doctrine found that the main reason of their differences has been laid on their different perception from "semantic horizon" as a key concept in the theory of Hirsch.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Vilayat-e Faqih
  • Allama Naeeni
  • Imam Khomeini
  • Eric Hirsch
  • Interpretation Approach
  • Intrinsic Genre
  • Semantic Horizon
حقیقت، صادق(1394)، روش شناسی علوم سیاسی، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
خمینی، سید روح الله الموسوی(1372)، حکومت اسلامی یا ولایت فقیه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
__________________(1323)، کشف الاسرار، تهران.
__________________(1373)، صحیفه نور، ج 18، تهران: مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
زر افشان، محمد هادی(1393)، مشروعیت حکومت در عصر غیبت با نگاهی به آراء علامه نائینی، فصلنامه معرفت سیاسی، سال ششم، شماره اول، صص 124-105.
سیدباقری، سید کاظم(1394)، هرمنوتیک و اجتهاد در فقه سیاسی(مجموعه مقالات)، قم: نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
سیستانی، سید علی حسینی(1417ق) منهاج الصالحین(للسیستانی)، جلد2 ، قم: دفتر آیت الله سیستانی.
شیخ حرّ عاملى، محمد بن حسن (1412ق)، وسائل الشیعة، تصحیح از عبد الرحیم ربانى شیرازى، بیروت: دار الإحیاء التراث العربى.
شیخ صدوق، محمد بن علی بابویه قمی (1401ق)، من لا یحضره الفقیه، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
  فیرحی، داوود،(1394)، آستانه ی تجدد در «شرح تنبیه الامۀ و تنزیۀ الملۀ»، تهران: نشر نی.
عاملی، سید محمد حسین ترحینی(1427ق)، الزبدۀ الفقیۀ فی شرح الروضۀ البهیۀ، جلد8 ، قم: دار الفقه للطباعۀ والنشر.
موسوی شربیانی، جلال و صالحی، حسن و علیانسب، سیدحسین(1394)، بررسی تطبیقی اندیشه های سیاسی علامه نائینی و امام خمینی با تأکید بر تأثیرپذیری از بحران های معاصر، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال دوازدهم، شماره 42، صص 208-193.
نائینی، محمدحسین (1361)، تنبیه الامة و تنزیه الملة، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  ------------------ (1413ق.)،  المکاسب و البیع، تقریر میرزا محمدتقی آملی، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه ی مدرسین حوزه ی علمیه قم.
 ------------------- (1373ق)، منیۀ الطالب فی حاشیۀ المکاسب، تقریر موسی خوانساری، ترجمه داود فیرحی، چاپ اول، تهران، المکتبۀ المحمدیۀ.
        هرش، اریک دونالد(1395)، اعتبار در تفسیر، ترجمۀ محمد حسین مختاری، تهران: نشر حکمت.
E. D. Hersch (Eric Fonald) (1967), Validity in Interpretation, Yale University Press.
Edmund, Husserl (1913), Logische Untersuchungen. Zweiter Band. Untersuchungen zur Phenomenologie und Theorie der Erkenntnis. I Teil(2d ed. Halle.
------------------- (1948), Erfahrung und Urteil, Hamburg, ed. L. Landgrebe.
Emil, Staiger (1995), Die kunst der Interpretion, Zurich.
http:// www.tebyan.net.