در آیینه غرب و عبور از مَنِ نامتناهی؛ بررسی چگونگی رویارویی نخستین قانون‌گذاران ایرانی با غیرِ غربی در مذاکرات نخستین مجلس شورای ملی مشروطیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

در مطالعه مناسبت تاریخی هویت ایرانی با غیرِ غربی، انقلاب مشروطیت به‌عنوان اولین مواجهه جدی با این غیر اهمیت می‌یابد. برای بررسی اولین مواجهه‌ی قانون نویسان ایرانی با مدرنیته‌ی غربی از نظریه آینه‌ی لَکان بهره‌گیری و سپس متن مذاکرات اولین مجلس شورای ملی بازخوانی شد. پرسش اساسی مقاله این بود که «مواجهه اولین قانون‌گذاران ایرانی در مناسبت با غیرِ سلطنت مطلقه و غیرِ غربی چگونه در متنِ مذاکرات مجلس اول مشروطیت بازتاب یافته است.» نوشتار بر این فرضیه استوار شد که اولین قانون‌گذاران ایرانی موفق به ترمیز با غیر غربی به‌عنوان ِ غیرِ تاریخی ایرانیان شده‌اند. قانونِ اساسی حاصل از این دوره سرانجام توانست تلفیق مهم و بارزی میانِ شرع و عرف ایجاد کند و قانونِ غربی را در بطن اصول شرعی جای دهد. قانون‌گذاران ایرانی توانستند با آزمون‌وخطا هویت خود را بر حکومت متناهی قانون در مقابلِ حکومت نامتناهی پادشاهی بازتعریف کنند. مجلس اول شورای ملی عمدتاً میل به درون و بازسازی سنت داشت و نشانی از غرب‌زدگی در طرح مباحث اولیه‌ی آن به چشم نمی‌آید. آنان به نسبت آنچه امروز اندیشیده می‌شود احساس تهیدستی کمتری نسبت به غرب داشتند، نفی گذشته‌ی سنتی و اسلامی نیز کمتر موردتوجه آنان بود و منِ مطلوب در شکل بازگشت به یک گذشته‌ی باشکوه موهوم نیز کمتر مطرح می‌شد. این پژوهش به روش روان‌کاوی تاریخی سامان‌یافته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

In the mirror of the West and passing the Infinite self Investigating how Iranian legislators faced Western Other In the negotiations of the first National Assembly of the Constitution

نویسندگان [English]

  • reza sarhaddi 1
  • mehdi najafzadeh 2
  • hossein athari 2
  • morteza manshadi 2
1 PhD student in Political Science, Faculty of Law and Political Science, Ferdowsi University of Mashhad
2 mashhad ferdosi universityAssociate Professor, Department of Political Science, Faculty of Law and Political Science, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

In studying the historical occasion of Iranian identity with Western other, to examine the first encounter of Iranian legislators with Western modernity took advantage of Lacan's mirror theory and the text of the negotiations was read in the National Assembly. The main question of the article was " How the faced of the first Iranian legislators on the occasion of Absolute monarchy other and Western Other is reflected in the text of the negotiations of the first constitutional parliament." The article was based on the hypothesis that the first Iranian legislators succeeded in symbolization between Western Other. The constitution of this period was finally able to create an important combination between sharia and Customary law, and to place Western law at the heart of sharia law. Iranian legislators have been able to redefine their identity on the finite self of law against the infinite self of the monarchy. The first National Assembly was mainly aimed at inside and reconstructing the tradition, and there is no sign of Westernization in the discussion of its initial discussions. This research is organized by the method of historical psychoanalysis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Identity
  • Imaginary Order
  • First National Assembly
  • Constitutional
  • Authoritarianism
  • Law
  • Western other
اتحادیه، منصوره (1381)، پیدایش و تحول احزاب سیاسی مشروطیت (دوره‌های یکم و دوم مجلس شورای ملی)، تهران: کتاب سیامک.
احمدی، بابک (1393)، نوشته‌های پراکنده، تهران: مرکز.
ایستوپ، آنتونی (1390)،ناخودآگاه، ترجمه شیوارویگریان، چاپ سوم، تهران: مرکز.
آبراهامیان، یرواند (1377)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی و محمدابراهیم فتاحی ولیلایی، تهران: نی.
آدمیت، فریدون (1370)، ایدئولوژی نهضت مشروطیت، 2 جلد، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
بهبهانی، شهریار (1387)، زندگی سیاسی و اجتماعی سید عبدالله بهبهانی، تهران: امید فردا.
پاینده، حسین (1388)،«نقد شعر «زمستان» از منظر نظریه روانکاویِ لاکان»، فصلنامه زبان و ادب پارسی، شماره 42.
پیرکِلِرو، ژان (1394)،واژگان لَکان، ترجمه کرامت مُوَلّلی، چاپ دوم، تهران:نشر نی.
تاجیک، محمدرضا (1379)، «روشنفکر ایرانی و معماری هویت ملی»، فصلنامه مطالعات ملی، سال 2، شماره 5.
تاجیک، محمدرضا (1386)، «روان‌کاوی و سیاست»، پژوهش علوم سیاسی، شماره 4.
تقی زاده، سید حسن (بی‌تا)، زندگی طوفانی (خاطرات سید حسن تقی زاده) به کوشش ایرج افشار، تهران: علمی.
خاطرات احتشام السلطنه (1367)، به کوشش و تحشیه سید محمدمهدی موسوی، چاپ دوم، تهران: زوار.
خلیلی، محسن، حمیدی، سمیه (1390)، «تحلیل گفتمان مقوله سیاست خارجی در مذاکرات نخستین مجلس شورای ملی مشروطیت»، پژوهشنامه علوم سیاسی، دوره 6، شماره 4.
دولت‌آبادی، یحیی (1362)، حیات یحیی (جلد دوم)، چاپ سوم، تهران: انتشارات فردوسی.
رایت، الیزابت (1395)،لَکان و پسافمینیسم، ترجمه محمود مقدس، تهران: مهرگان خرد.
رجایی، فرهنگ (1395)، مشکله هویت ایرانیان امروز، ویراست دوم، تهران: نشر نی.
روزنامه خورشید: سال اول شمارگان 1 تا 120 (1384)، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
روزنامه صبح صادق سال اول شمارگان 1 تا 151 (1384)، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
روزنامه قانون (1369)، تهران: انتشارات کویر.
ژیژک،اسلاوی (1384)،گزیده مقالات: نظریه،سیاست، دین، گزینش و ویرایش: مراد فرهادپور، مازیار اسلامی و امید مهرگان،تهران: گام نو.
سلماسی زاده، محمد، نژد نجفیان، محمدامین (1391)، «مجلس اول شورای ملی و تلاش برای تبیین حقوق اساسی»، تاریخ اسلام و ایران، شماره 14.
سیاح، حمید (1356)، خاطرات حاج سیاح یا دوره خوف و وحشت، چاپ دوم، تهران: موسسه انتشارات امیرکبیر.
سیف، احمد (1390)، بحراندراستبدادسالاریایران،تهران: کتابآمه.
فروزش سینا (1389)، «مجلس اول مشروطه و نقش آن در تدوین و شکل‌گیری قانون اساسی»، پیام بهارستان، شماره 10.
فوکویاما، فرانسیس (1398)، هویت، ترجمه رحمن قهرمانپور، تهران: انتشارات روزنه.
فینک، بروس (1397)، سوژه لاکانی (بین زبان و ژوئیسانس)، ترجمه محمدعلی جعفری، تهران: انتشارات ققنوس.
قاضی مرادی، حسن (1391)، نوسازی سیاسی در عصر مشروطه‌ی ایران، چاپ دوم، تهران: کتاب آمه.
کسروی، احمد (1354)، تاریخ مشروطه ایران، چاپ یازدهم، تهران: موسسه انتشارات امیرکبیر.
کسری، نیلوفر (1385)، «انقلاب مشروطیت و مجلس اول»، گنجینةاسناد، دوره 16، شماره 2.
کوهستانی نژاد، مسعود (1388)، اسناد دوره اول مجلس شورای ملی، تهران: مرکز پژوهش کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
گرین، کیت و لبیهان، جیل (1383)،درسنامه نظریه و نقد ادبی، ترجمه گروه مترجمان، تهران: نشر روزنگار.
مایرز، تونی (1391)، اسلاوی ژیژک، ترجمه احسان نوروزی، چاپ دوم، تهران: مرکز.
متشرعی، فریناز (1384)، «مجلس اول، آغازی برای تثبیت مردم‌سالاری و مشروعیت قانون‌گذاری»، پیام بهارستان، شماره 57.
معتمد دزفولی، فرامرز (1391)، تاریخ اندیشه جدید ایرانی: دفتر اول: آینه آوران و عصر رویارویی با غرب (سفرنامه‌های ایرانیان به فرنگ)، تهران: نشر و پژوهش شیرازه.
ملک‌زاده، مهدی (بی‌تا)، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران (جلد اول، دوم و سوم)، چاپ دوم، تهران: علمی.
مُوَلّلی، کرامت (1387)، مبانی روان‌کاوی فروید-لَکان، چاپ چهارم، تهران: نشر نی.
میرزا صالح، غلامحسین (1384)، مذاکرات مجلس اول: 1326 - 1324 توسعه سیاسی ایران در ورطه سیاست بین‌الملل، تهران: مازیار.
نجف زاده، مهدی (1395)، جابه‌جایی دو انقلاب؛ چرخش‌های امر دینی در جامعه ایرانی، تهران: تیسا.
نژدنجفیان، محمدامین (1395)، پارلمان ملی: بررسی سمت‌گیری‌های سیاسی مجلس اول شورای ملی ایران، تهران: نشر علم.
وحدت، فرزین (1383)، رویارویی فکری ایران با مدرنیت، ترجمه مهدی حقیقت‌خواه، تهران: ققنوس.
هومر، شان (1394)، ژاک لاکان، ترجمه محمدعلی جعفری و سید محمدابراهیم طاهائی، چاپ چهارم، تهران: ققنوس.
یزدانی، سهراب (1396)، کودتاهای ایران، تهران: ماهی.
Besancon, Alain (1968), “Psychoanalysis: auxiliary science or historical method?”,Journal of Contemporary History, Vol. 3, No. 2, pp. 149-162.
Chiesa, Lorenzo (2007), Subjectivity and otherness: a philosophical reading of Lacan, The MIT Press.
Lacan, Jacques (1998), The Four Fundamental Concept of Psycho-Analysis, (Jacques-Allen Miller, Ed.), (Alan Sheridan, Trans.), W. W. Norton & Company New York. London.
Lacan, Jacques (2005), Écrits, translated by Alan Sheridan with a foreword by Malcolm Bowie, this edition published in the Taylor & Francis e-Library.
Nobus, Dany (1998), Key Concepts of Lacanian Psychoanalysis, New York, Other Press; Reprint edition.
Plato, A. v (2004), "Geschichte und Psychologie - Oral History und Psychoanalyse: Problemaufriss und Literaturüberblick", Historical Social Research, Vol. 29, No. 4, pp.79-119.
Shore, M. F (2003), "Psychoanalysis as Innovative Technology", Journal of Interdisciplinary History, Vol. 33, No. 3, pp.443-452.