پژوهشنامه علوم سیاسی

شناسایی ابعاد پتانسیل خشونت قومی وعوامل اجتماعی مرتبط با آن (مطالعه موردی : استان آذربایجان غربی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی مسایل اجتماعی ایران دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی

2 دانشیار جامعه شناسی،واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران

3 استاد جامعه شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

هدف مقاله حاضر، شناسایی ابعاد پتانسیل خشونت قومی وعوامل اجتماعی مرتبط با آن در استان آذربایجان غربی می باشد. در پژوهش حاضرعمدتاازتئوری های منزا و بروکز، بارت، ویمر، آکلائف استفاده شده است.
پژوهش حاضر توصیفی از نوع پیمایشی بوده که به روش نمونه گیری خوشه ای و به وسیله پرسشنامه محقق ساخته بر روی384 نفر از شهروندان استان آذربایجان غربی در سال1398 انجام گردید. به منظور آزمون فرضیه ‌های پژوهش از ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس ورگرسیون چندگانه همزمان از نرم افزار 24spss استفاده شد. پایایی پرسشنامه بر اساس آلفای کرونباخ ( خشونت قومی 86/0، شکاف قومی 81/0، ضعف ارتباطات میان فرهنگی قومی 89/0 ، حافظه جمعی 82/0، الگوی رأی دهی قومی 80/0، بازنمایی خشونت در رسانه 76/0 ) و برای روایی از روایی سازه و تکنیک تحلیل عاملی استفاده شد.
یافته ها : تحلیل داده های این پیمایش نشان داد بین ضعف ارتباطات میان فرهنگی قومی،شکاف قومی،حافظه جمعی،الگوی رأی دهی قومی و بازنمایی خشونت در رسانه با پتانسیل خشونت قومی رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد.نتایج حاصل از رگرسیون همزمان نشان می دهد که به صورت واقعی و تعدیل یافته 43 درصد از واریانس پتانسیل خشونت قومی توسط متغیرهای مستقل تبیین و پیش بینی می شود.
نتیجه گیری: نتایج تحلیل یافته‌ها بیان می‌کند که خشونت قومی دارای دو بعد پتانسیل خشونت اجتماعی وسیاسی می باشد. با افزایش شکاف قومی، تضعیف ارتباطات میان فرهنگی قومی، رأی دهی قومی،حافظه جمعی و بازنمایی خشونت در رسانه ها و شبکه های اجتماعی پتانسیل خشونت قومی در استان آذربایجان غربی افزایش می یابد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Identify the dimensions of the potential of ethnic violence and related social factors (Case Study: West Azerbaijan Province)

نویسندگان [English]

  • sajjad moeinfar 1
  • rezaali mohseni 2
  • alireza mohsenitabrizi 3

2 Faculty Member, Associate Professor of Sociology of Islamic Azad University, Tehran central Branch

3 Professor of Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran

چکیده [English]

Background and Aim: The aim of this paper is to identify the dimensions of the potential of ethnic violence and related social factors in West Azerbaijan province. In the present study, the theories of menza and Bruks ,Wimmer,Fredrik Barth, and Akulaef have been used.
Methods: This descriptive study was a descriptive survey that was carried out by cluster sampling and a researcher-made questionnaire on 384 citizens of West Azarbaijan province In order to test the research hypotheses, Pearson correlation coefficient,Anova, multiple regression analysis were used. Reliability of the questionnaire based on Cronbach's alpha (ethnic violence 0.86, , ethnic cleavage 0.81, ethnic intercultural communication weakness 0.89, collective memory 0.82, ethnic voting pattern 0.80, representation Violence in the media (0.76) and construct validity and factor analysis technique were used for validity.
Results: Analysis of the data of this survey showed that there is a direct and significant relationship between the weakness of ethnic intercultural communication, ethnic cleavage, collective memory, ethnic voting pattern and representation of violence in the media with the potential of ethnic violence. The fact that 43% of the potential variance in ethnic violence is realistically adjusted is explained and predicted by independent variables.

Conclusion: The results of the analysis show that ethnic violence has two dimensions of social and political potential. Increasing ethnic cleavage, weakness of ethnic intercultural communication, ethnic voting, collective memory and representing violence in the media and social networks increase the potential for ethnic violence in West Azerbaijan Province.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Weaknesses in intercultural communication
  • ethnic cleavage
  • collective memory
  • Political violence
  • social violence
  • ethnic violence
-      اسملسر،نیل.(1380).تئوری رفتارجمعی،ترجمه رضادژاکام،تهران:موسسه یافته های نوین.
-  افتخاری، اصغر .( 1378 ). خشونت و جامعه؛ مجموعه مقالات اسلام و روابط بین الملل ،تهران: سفیر.
-  ایوبی،حجت الله.(1377).شکاف های قومی وخشونت در پیکارهای سیاسی،فصلنامه مطالعات راهبردی،پیش شماره اول،ص21-26.
-  بارت،فردریک.(1397).گروه های قومی و مرزها ؛ساختار اجتماعی تفاوت های فرهنگی،ترجمه محمدرضا فدایی،تهران:نشرشیرازه.
- بشیریه، حسین و قاضیان، حسین. ( 1380).« بررسی تحلیلی مفهوم شکافهای اجتماعی » ،پژوهشنامۀ علوم انسانی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی، سال هشتم، دوره دوم، شماره 30.ص39-74.
-  بوردیو، پی یر.(1380). نظریه کنش: دلائل عملی و انتخاب عقلانی، ترجمه: مرتضی مردیها، تهران: نقش و نگار.
- حاجی ناصری، سعید و اکرمیان، محمد حسین .( 1395 ). تبیین رویکرد جامعه شناختی- هویتی شکل گیری خشونت های تروریستی با تأکید بر آرای جان برتون. در فصل نامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 46 ، شماره3.
-  چلبی، مسعود .(1386). جامعه شناسی نظم، چاپ دوم ، تهران: نی
- چوخاچی زاده مقدم ،محمدباقر و امینی قشلاقی،داوود.(1389).«بسترهای ایجاد ناامنی در مناطق مرزی استان آذربایجان غربی از منظر جغرافیای نظامی امنیتی»،مجله ژئوپلیتیک،شماره19،ص186-210.
- سالنامه آماری آذربایجان غربی.(1396).سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان آذربایجان غربی.
- سیف اللهی، سیف اله.(1388).مبانی جامعه شناسی. تهران: انتشارات جامعه پژوهان.
-     شولتز، ریچارد.(1381). «مطالعات امنیت ملی قبل از جنگ سرد» در مراحل بنیادین اندیشه در مطالعات امنیت ملی، ترجمه اصغر افتخاری، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-  صالحی امیری، سیدرضا. ( 1388 ). مدیریت منازعات قومی در ایران، تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک.
-     طالبان، محمدرضا. (1390).«تحلیل بولی از اثر محرومیت نسبی بر خشونت سیاسی(مطالعه تطبیقی کشورهای مسلمان خاورمیانه)»،مجله جامعه شناسی ایران،شماره4.ص3-33.
- عابدی اردکانی،محد و نفیسه اله دادی.(1397).کارل اشمیت و تئوریزه کردن خشونت،مجله غرب شناسی بنیادی، دوره 9، شماره 1، بهار و تابستان 1397، ص 109-132.
- عباسی،رسول. و همتی،رضا.(1392).« تحلیل تطبیقی- کیفی تضاد سیاسی خشونت‏ آمیز در سطح کلان»،مجله جامعه شناسی کاربردی، دوره 24، شماره 2، تابستان 1392،ص110-89.
- عظیمی اعتمادی،بهاره.(1394). بررسی شکاف های اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در شهر تهران (با تأکید بر شکاف طبقاتی و شکاف فرهنگی)، پایان نامه کارشناسی ارشد رشتۀ علوم اجتماعی – پژوهشگری،دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی تهران.
- علیپورگرجی،محمودو شعبانی کیا،شادی.(1398). داعش: خشونت هویتی و کشتار غیرنظامیان در کنش گری سلفی، 322- سیاست متعالیه، سال 7، شماره 24 ، ص303-323.
- فرهمند،مهناز و نجفی،کبری.(1397). بررسی عوامل مؤثر بر منازعات بین‌قومی لک و لر در شهر خرم‌آباد،پژوهش های راهبردی مسایل اجتماعی ایران،دوره 7،شماره پیاپی 20،صص43-64.
- فکوهی،ناصر.(1378).خشونت سیاسی،نظریات،مباحث،اشکال و راهکارها،تهران:نشرقطره.
-     قاراخانی، معصومه.( 1388).نوسازی و خشونت سیاسی: بررسی تطبیقی کشورهای اسلامی ،فصلنامه علوم اجتماعی،دوره 16 شماره 45.ص159-178.
- کریمی مله.علی.(1396).درآمدی بر جامعه شناسی سیاسی تنوع قومی،مسائل و نظریه ها ،تهران: انتشارات سمت.
- کریمی مله.علی.(1380).پتانسیل های تبدیل رقابت به منازعه سیاسی در ایران،فصلنامه مطالعات ملی،سال سوم،پاییز1380،ص4-70.
-     کوشکی،محمدصادق و حسینی،سیدمحمود.(1393). چشم اندازی بر درگیریهای قومی در پاکستان؛ مطالعه ی موردی شهر کراچی، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی،دانشگاه آزاد اسلامی واحدشهرضا،شماره20،ص59-92.
-     محمدولی،گودرز.(1393).بررسی وضعیت شکاف های قومی و مذهبی در منطقه غرب کشور(کرمانشاه و کردستان) و تاثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران،پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده علوم انسانی،دانشگاه تربیت معلم تهران.
-         محموداوغلی،رضا و اصغری نیازی،یعقوب.(1396). بررسی عوامل موثر بر خشونت سیاسی مطالعه موردی: جمعیت بلوچ شهر زاهدان، فصلنامه پژوهشهای راهبردی سیاست، سال ششم، شماره 21 ، تابستان 1396 (شماره پیاپی 51)،ص73-96.
- محمودزاده رضایی، سبحان ؛  آشنا، حسام‌الدین ؛ شهابی، محمود و  طالبی، ابوتراب.(1391). بررسی گفتمانی فرایندهای ارتباطی و بیانیه‌های تبلیغاتی در بمب‌گذاری‌های سیستان و بلوچستان،مطالعات فرهنگ ارتباطات، دوره 13، شماره 17، بهار 1391، ص 121-162.

- محمودزاده رضائی،سبحان.(1390).زمینه های واگرایی فرهنگی و خشونت سیاسی درمیان اهالی سنی مذهب بلوچستان،کردستان و منطقه ی ترکمن صحرا ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.

-      مقصودی،مجتبی.(1385).«مشارکت انتخاباتی اقوام درایران(بررسی موردی؛انتخابات ریاست جمهوری)»،فصلنامه مطالعات ملی،شماره28،ص83-108.

-  مقصودی،مجتبی.(1380).تحولات قومی در ایران؛علل و زمینه ها،تهران:موسسه مطالعات ملی،چاپ اول.

-         ویمر،آندره . اس.(1396).مرزبندی قومیتی؛نهادها،قدرت و شبکه ها،ترجمه محمدرضافدایی،تهران:نشرشیرازه.
-     یوسفی، علی. (1380). «روابط بین قومی و تأثیر آن بر هویت ملی در ایران، تحلیلی ثانویه بر داده‌های یک پیمایش ملی»، فصلنامة مطالعات ملی، س 2، ش ٨، صص 42-13.
-  Auernheimer, G. (2005) “Intercultural Communication, four-dimensionally viewed”, in http://www.unikoeln.de/ewfak/paedagogik/intercultural/publication, April 20, 2008
-  Bangura, Y. (2006) Ethnic Inequalities in the Public Sector: A Comparative Analysis, Development and Change, 37, 2.
-  Bartal, D.(2003)"Collective Memory of Physical Violence" in :The Role of Memory in Ethnic Conflicts, New York: McMillan.
-  Cederman, L.E, Wimmer, A, and Min.B.( 2010). "Why Do Ethnic Groups Rebel? New Data and Analysis". World Politics 62(1):87-119,.
-  Cederman, L.E,. Gleditsch.S.K, and Hug.S.( 2009) "Elections and ethnic civil wars". Paper presented at the Joint CSCW WG3/GROW-Net workshop, Oslo, June 11-12
-  Etefa T. (2019) Neither Malkas Nor Shambas: Oromo and Pokomo Conflict, 1991–2013. In: The Origins of Ethnic Conflict in Africa. African Histories and Modernities. Palgrave Macmillan, Cham.
-  Etefa T. (2019). . "Ethnicity as a Tool: The Root Causes of Ethnic Conflict in Africa—A Critical Introduction". In: The Origins of Ethnic Conflict in Africa. African Histories and Modernities. Palgrave Macmillan, Cham
-  Fenton ,S.(2004) "Beyond Ethnicity : The Global Comparative Analysis of Ethnic Conflict". International Journal of Comparative Sociology.
-  Galtung, Johan (1990). Cultural Violence. Journal of Peace Research, Vol. 27, No.3 .
-  Gogoneni, Rupo (2014). "Kenyans, Somalis clash in Nairobi", RFI. M21
-  Green, D. & Seher, R. (2003) “What Role Does Prejudice Play in Ethnic Conflict?” in Annual Review of Political Science, Vol. - (6): 509-31.
-  Hoglund, K. and Jarstad, A. K (2010), "Strategies to Prevent and Manage Electoral Violence: Consideration for Policy", Policy & Practice Brief knowledge for Durable Peace, the African Center for the Constructive Resolution of Disputes (ACCORD), Available at: www.accord.org.za.
-  Misztal, B. (2003). Theories of Social Remembering. Philadelphia: Open University Press.
-  Njoroge, M. (2012). THE social, cultural and economic impact of ethnic violence  in MOLO division, 1969 – 2008. A thesis master of arts of Kenyatta university.
-  Norris. P. Mattes,R.(2003)." Does ethnicity determine support for the governing party? The structural and attitudinal basis of partisan identification in 12 African nations" " Working Paper Series rwp03-009, Harvard University, John F. Kennedy School of Government.
-  Lamont,M. Monar.V.(2002)."The Study  of Boundaries in the social science".Annual Review of sociology .vol28.
-   Longxi, Zh. (2009). Openness and the Dialogue of Civilizations - a Chinese Example, in Michal is, S. M, and F. Petito. (eds). Civilization Dialogue and World Order. PalgraveMacmillan
-  Rasoal,C;J .Eklund.&E.M.Hansen.(2011).Toward a Conceptualization of Ethnocultural Empathy.Journal of Social,Evolutionary,and culture pshycology.5(1).
-  Thorsten, Janus.( 2010). "Minority rule, the balance of power and ethnic conflict risk". Working Paper, University of Wyoming.
-  Tong, R. (2009) “Explaining Ethnic Peace: The Importance of Institution,” Res Publica – Journal of Undergraduate Research: Vol.14, p. 73
-  Vogt, Manuel (2017) “Ethnic Stratification and the Equilibrum of Inequality: Ethnic Conflict in Post-colonial States”, International Organization,Volume 72, Issue 1, pp. 105-137.
پژوهشنامه علوم سیاسی
دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 57
زمستان 1398
صفحه 219-256
  • تاریخ دریافت: 27 اردیبهشت 1399
  • تاریخ بازنگری: 05 تیر 1399
  • تاریخ پذیرش: 02 مرداد 1399