نگاه انتقادی و کاربردی به جامعه مدنی و مسئله شفافیت و فساد اقتصادی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه شیراز

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی از دانشگاه شیراز

چکیده

یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها در ارتباط با مردم‌سالاری و دموکراسی‌، شفافیت اقتصادی و نبود یا سطح بسیار پایین فساد اقتصادی است. طبعا عدم کنترل فساد اقتصادی موجب تضعیف مشروعیت سیاسی حکومت می‌شود. در این پژوهش تلاش شده است با روش تبیینی کیفی از طریق مصاحبه با نخبگان و فعالان دانشگاهی شیراز به این پرسش پاسخ داده شود که جامعه مدنی تا چه اندازه در عرصه مبارزه با فساد اقتصادی و نهادینه کردن شفافیت اقتصادی از کارنامه و عملکرد پذیرفتنی برخوردار بوده است و چرا؟ یافته و برآیند کلی حاکی از کارنامه ناپذیرفتنی جامعه مدنی در ارتباط با پیشگیری از فساد و شفافیت اقتصادی بود. این کارنامه ناپذیرفتنی، از یک سو ریشه در موانع و محدودیت های حکومتی و عدم فرصت سازی های موثر قانونی، عملی و تشویقی مطلوب برای ایفای نقش بهتر جامعه مدنی دارد. از سوی دیگر، نتیجه ضعف و کاستی ها در خود جامعه مدنی اعم از عدم اولویت گذاری و اهتمام جدی برای تبدیل شفافیت اقتصادی به مطالبه عمومی و ایجاد یک جنبش اجتماعی موثر و مستمر است. در نهایت این که در سطح وسیعتر، عدم همراهی افکار عمومی و جامعه با جامعه مدنی در این کارنامه نستا مردود موثر بوده است. در پایان به صورت مبسوط، پیشنهادهای عملی برای تقویت نقش نظارتی و ضد فسادی جامعه مدنی در ساحت های نظری- فکری، نهادی، اقدامی و حاکمیتی طرح شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Critical and Practical Study of Civil Society and Economic Corruption and Transparency in Iran

نویسندگان [English]

  • Khalilallah Sardarnia 1
  • Maryam Bonei 2
1 Professor of Political Sciences, Shiraz University
2 MA Graduated in Political Sciences, Shiraz University
چکیده [English]

Economic transparency is one of the most important indexes in democracies. Non control of economic corruption led to weakening of political legitimacy of government. By explanation method and interview to Shiraz"s academic Elites, in this study, has been tried to answer this question: how much is successful and acceptable the function of civil society in it's function and combat to economic corruption and why? The main finding of this study shows the unacceptable function of civil society in Iran due to these reasons: impediments in governmental structures and absence of legal, possible and encouragement opportunities and in other hand due to weakness and dysfunctions in civil society such as none serious practical performance and action in pay attention to political transparency to general demand and shaping a social movement and absent of public opinion In the end, practical recommendation be noted in modification and enforcement of surveillance mechanism and transparency.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • Civil Society
  • Political Society
  • Transparency
  • Economic Corruption
امیر احمدی، هوشنگ (1381)، جامعه سیاسی، جامعه مدنی و توسعه ملی، تهران، انتشارات نقش و نگار.
اندیشکده شفافیت برای ایران tp4.ir
چاندوک، نیرا (1377)، جامعه مدنی و دولت: کاوش هایی در نظریه سیاسی، ترجمه فریدون فاطمی و وحید بزرگی، تهران، نشر مرکز.
خبرگزاری جمهوری اسلامی، (1399). شفافیت؛ ابزار مبارزه عملی دولت با فساد، کدخبر 83838666.
راغفر، حسین (1395)، دولت، فساد و فرصت های اجتماعی، تهران، انتشارات نقش و نگار.
ربیعی، علی (1383)، زنده باد فساد: جامعه شناسی فساد در دولت های جهان سوم، تهران، انتشارات طبع و نشر.
رنانی، محسن و مویدباقر، رزیتا (1394). افول اخلاق و اقتصاد، سرمایه اجتماعی و توسعه در ایران، تهران، انتشارات طرح نقد.
سردارنیا، خلیل الله(1386). تبیین ساختارگرای فساد اقتصادی در ایران. پژوهشنامه علوم سیاسی، شماره 1.
سردارنیا، خلیل الله. (1390). درآمدی بر جامعه شناسی سیاسی جدید. تهران: نشر میزان.
صفری، سعید و نائبی، حمیدرضا (1380) «رویکردهای مختلف در مبارزه با فساد»، همایش ملی نظارت و بازرسی، دانشگاه شاهد.
کمالی، یحیی (1392) گزارش تاثیر شفافیت اقتصادی در پیشگیری و مبارزه با فساد اقتصادی، تهران، مرکز مطالعات و پژوهش های سلامت اداری و مبارزه با فساد، قوه قضائیه.
معصومی، سیدمحمد. (1386). راه­های اجتماعی مبارزه با فساد. مجله حقوقی دادگستری، شماره 61.
هادی زنوز، بهروز. (1384). تجربیات صنعتی در ایران، تهران، مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی.
Diamond, larry. (1997), “Rethinking Civil Society”, Journal of Democracy, Vol. 5, No 03.
Giddens, A. (1984).The constitution of society, Cambridge, Polity press.
Edwards, Michael (2004), Civil Society, Cambridge, Polity Press
Kaldor, Mary. (2003). Global civil society, UK: Blackwell publishing.
Opp, Karl Dieter. (2009). Theories of Political Protests and Social Movements, London & Newyok, Routledge.
Plumptre, Tim & Graham, John. (1999)."Governance & Good Governance", Institute on Governance, December.
Transparency International. (2006). International corruption perceptions Index, Availableat: transparency.org
Treisman,Daniel.(2000). “The causes of corruption ….” journal of public Economics, vol. 76.
Whitehead, Laurence. (2004), “the Uncivil Interstices Between Civil and Political Society” in Peter Bunell & Peter Calvert (eds), Civil Society in Democratization, USA, Frankass Publication