نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سارا اکبری ¹
• وحید سینائی ²

¹ دانشگاه فردوسی مشهد

² عضو هیات علمی

چکیده

شکل‌گیری حکومت صفویه در ایران به دگرگونی عمیقی در بنیادهای آرایش سیاسی و پایه‌ریزی نهادهای تازه‌ای در پیکره جامعه انجامید. این نهادهایِ جدید، با دنبال کردنِ فرایندی پویا و خود‌تقویت‌شونده در توالی‌‌های تاریخی بعدی توانستند الگوهای کنش‌ورزیِ جدیدی در پیکربندی نهادی جدید شکل دهند. این مقاله برخلاف رویکرد نظری غالب در تبیین مناسبات دولت و جامعه در ایران - که بر عاملیت انحصاری دولت و غیاب نیروهای اجتماعی در تحولات جامعه تأکید دارد- درصدد است با الهام از رویکرد نهادگرایی تاریخی و تبیین‌های زنجیره‌ای‌(روایت علّی تاریخی)، روایت بدیلی از مناسبات جامعه و دولت در ایرانِ عصر صفوی و تداوم میراث نهادی ماندگارِ حاصل از تحول نهادی در این برهه تاریخی ارائه دهد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد در پیکربندی نهادی دوره صفویه، جامعه مفهومی ایستا نیست و آرایش سیاسی عمیقاً تحت تأثیر مؤلفه‌های اجتماعی است. دیگر اینکه شکل‌گیری حکومت صفویه بر پایه‌های متکثر قدرت، پیکربندی نهادی جدیدی را بازتولید نمود که بر شبکه نسبتاً پیچیده‌ای از روابط متقابل میان نهادهای کلیدی قدرت در این دوره یعنی دولت، ایلات، روحانیت و بازار استوار گشت که این امر منجر به شکل‌گیری میراث نهادی ویژه‌ای شد که تا سده‌ها پس از سقوط صفویان تداوم یافت. روش ِپژوهش حاضر جامعه‌شناسی تاریخی و با توجه به مسئله، هدف و چارچوب نظری آن، در چارچوب راهبرد تاریخی-تحلیلی قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

• جامعه
• دولت
• نهادگرایی تاریخی
• پیکربندی نهادی
• صفویه

موضوعات

• ایران
• سیاست

عنوان مقاله [English]

The Safavid State and reconfigured Iranian society; Institutional transformation and heritage

نویسندگان [English]

• sara akbari ¹
• vahid sinaee ²

¹ ferdowsi university of mashhad

² Associate Professor Ferdowsi University of Mashhad

چکیده [English]

The formation of the Safavid State in Iran led to a profound change in the foundations of political arrangement and the establishment of new institutions in the body of society. Contrary to the prevailing theoretical approach in explaining the relationship between State and society in Iran - which emphasizes the exclusive agency of the State and the absence of social forces in the evolution of society - this article seeks to be inspired by the historical institutionalist approach and chain explanations (historical causal narrative). To provide an alternative narrative of the relations between society and State in Safavid Iran and the continuation of the lasting institutional heritage resulting from institutional change in this historical period. The research findings show that in the institutional configuration of the Safavid period, society is not a static concept and political arrangement is deeply influenced by social components. Another is that the formation of the Safavid State on the basis of multiple powers reproduced a new institutional configuration based on the relatively complex network of interrelationships between the key institutions of power in this period, namely the State, tribes, clergy and the market, which led to The formation of a special institutional heritage that lasted for centuries after the fall of the Safavids. The method of the present research is historical sociology and according to its problem, purpose and theoretical framework, it is placed in the framework of historical-analytical strategy.

کلیدواژه‌ها [English]

• : Society
• state
• Historical Institutionalism
• reconfigured
• Safavid