وضعیت حساس: نمایش آپوریای قانون و استثنا در جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکترای جامعه شناسی سیاسی دانشگاه رازی

چکیده

«شرایط حساس کنونی»؛ گزاره ای است که از لحظه تولد انقلاب اسلامی بر سامان حکمرانی ایران سایه افکنده و بن مایه درست انگاری تصمیم سازی ها شده، به آن گونه که همه شئون حاکمیتی رد و نشانی از آن را به خود آویخته، وضعیتی استوار بر اضطراب، بحران و خاص بودگی را ساخته و قلمرو زیست سیاست ایرانیان را گرد آن پرداخته. چارچوب موشکافی این ریختار زودگذرِ پایدار که در درازنای تاریخ جهان هستی داشته، در پنداره «وضعیت استثنایی» نهفته. وضعیتی که در آن قانون معلق می شود تا پاس داشته شود. تبارشناسی آگامبن این وضعیت را در ریخت های گوناگونی نمایش داده که هر یک اضافه بر یکسانی هایی، سازه ای ویژه دارد و همه آن ها در دو سنت حقوقی و فراحقوقی جلوه می کند. انگارباور این نوشتار آن است که ریخت استثنایی در جامعه ایرانی، «وضعیت حساس» بوده و چیستان این جستار، یابش جایگاه آن وضعیت در قانون اساسی است. منطقه تعیین ناپذیر حقوقی و نمایش تفسیر، تبعیض و فراوانی قانون نیز دستاورد این گفتار خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

sensitive state: displaying the aporia of law and exception in the Islamic Republic of Iran

نویسنده [English]

  • seyed Abbas hoseini davarani
PHD student of Political Sociology, Razi University
چکیده [English]

“current sensitive state” are a proposition that has prevailed in the governance of Iran right from the scratch of the Islamic revolution and become the basis of the virtuousness of decision-making, such that includes all governance dimensions and a sign of it continues to swing.; a situation which is established by anxiety, crisis and peculiarity, and the realm of Iranian biopolitics revolves around it. The framework for scrutinizing this situation is a permanent temporary status that has existed throughout the history of the universe and is latent in the concept of “the state of exception”, a situation swinging in law until it is respected. Agamben’s genealogy has demonstrated it in various forms, that each of them entails a special, structure apart from similarities and manifests themselves in two legal and extra-legal traditions. The essay postulates that the state of exception in Iranian society has been a state of crisis and the question of this essay is whether we can find its position in the legal tradition of the Islamic Republic of Iran. The threshold of indeterminacy and the display of interpretation, discrimination, and plurality of law are the upshot of this essay.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Republic of Iran
  • Constitution
  • state of necessity
  • State of exception
  • state of Sensitive
  • آگامبن، جورجو،(1399)، وضعیت استثنایی؛ (پیش گفتار آگامبن بر ترجمه فارسی)، ترجمه پویا ایمانی، تهران، نشر نی.
  • آقابابایی، حسین، (1400)، «مطالعه تطبیقی حقوق وضعیت اضطراری با نگاهی به مدیریت بیماری کووید۱۹؛ از مبانی قانونی تا تجویز مداخله کیفری»، مجله حقوقی دادگستری، دوره 85، شماره 116، صص 1-31.
  • اسماعیلی، خیرالله،(1380)، دولت موقت، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  • اعتماد، (21/9/1401)، «یک نگاه تاریخی: برای چه کسانی حکم محاربه صادر نشد»، قابل‌دسترسی در:

https://www.etemadonline.com/fa/tiny/news-586817

  • پژوهشکده شورای نگهبان، (1397)، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به همراه نظرات تفسیری شورای نگهبان.
  • جزائی، محدثه، (1395)، «هوموساکرهای نوین»: بررسیوضعیت فوق‌العاده در ترکیه؛ بر اساس نظریه اشمیت و آگامبن»، تحقیقات سیاسی و بین­المللی،شماره 29، صص 246-221. 
  • جلالی، علیرضا و محمد ابو عطا، (1399)، «وضعیت اضطراری و محدودیت حقوق بنیادین: بررسی اقدامات حکومت ایتالیا در مقابله با بیماری کرونا»، پژوهش حقوق عمومی، شماره 67، صص 62-41.
  • جمالی، عباس و حمیدرضا محبوبی آرانی، (1396)، « توانش به‌مثابه روش؛ تأملی در باب روش­شناسی فلسفی جورجو آگامبن»، دو فصلنامۀ فلسفی شناخت ، شماره 1/76 ، صص 59-39.
  • حبیب زاده، توکل و محمد میثم نداف­پور،(1399)، «سیر تحولوضعیت اضطراری در نظام حقوقی کانادا»، نشریه آموزه­های حقوقی گواه، سال ششم شماره 10، صص 315 -338.
  • خلیلی، محسن، (1377)، «بایستگی پدیداری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در دیدگاه امام خمینی»، پژوهشنامه متین، سال اول، شماره 1، صص 266-225.
  • ­­­__________، (1400)، هزارتوی قانون اساسی، تهران، نشر میزان.
  • شاملو، باقر و ابوالفضل یوسفی،(1392)، «ضوابط حاکم بر اعلام وضعیت اضطراری و اعمال محدودیت‌های کیفری فوق‌العاده»، تحقیقات حقوقی، ویژه­نامه شماره 14، صص 130-103.
  • علی­بابایی، داوود، (1384)، بیست‌وپنج سال در ایران چه گذشت؟، جلد سوم، تهران، امید فردا.
  • علیرضابیگی، احمد، (21/11/1401)، «چرا باید صدها هزار میلیارد ثروت کشور را در اختیار ۷ نفر قرار داد؟»، اعتمادآنلاین،کد خبر: 596325 ، قابل دسترسی در:

https://www.etemadonline.com/tiny/news-596325

  • عمید زنجانی، عباسعلی، (7/10/1390)، «تأملی حقوقی بر جایگاه نظارت استصوابی شورای نگهبان در قانون اساسی»، تارنمای شورای نگهبان، قابل‌دسترسی در:

https://www.shora-gc.ir/0000bV

  • روشن، حسن، (1394)، «تحلیل اصل نهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، ماهنامه کانون، شماره 147 و 148، صص، 174-169.
  • صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران،(1364)، دوره 4 جلدی، تهران، اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی.
  • صنیعی منفرد، محمد علی، (1380)، «نقش مدل سازی علمی در پیاده سازی برخی از اصول قانون اساسی: مورد اصل نهم»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 53، شماره 813، صص 75-55.
  • کریمی، وحیده،(7/11/1398)، «نظارت چگونه استصوابی شد؟»، روزنامه شرق، قابل‌دسترسی در:

https://www.sharghdaily.com/fa/tiny/news-257969 

  • فضائلی، مهدی، (2/12/1399)، «شرایط حساس کنونی حساس‌تر می‌شود»، روزنامه صبح نو، شماره 1122.
  • ماری، آلکس،(1394)، جورجوآگامبن، ترجمه مراد فرهادپور، تهران، نشر دیبایه.
  • محمد زاده، محمدجواد، (1392)، «همه ما مقصریم: مصاحبه با ریاست سابق سازمان محیط‌زیست»، هفته‌نامه تراز، شماره 14.
  • محبوبی آرانی، حمیدرضا و عباس جمالی، (1401)، «آگامبن و دیرینه‌شناسی فلسفی»، پژوهش­های فلسفی، دوره 16، شماره 39، صص 729-712.
  • محبی، داود و حامد کرمی، (1395)، «ماهیت شناسی الگوهای پاسخ به وضعیت­های اضطراری با تاکید بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، نشریه آفاق امنیت، شماره 32، صص 98-67.
  • مرکز تحقیقات شورای نگهبان، (1392)، تعدد مراجع قانون‌گذاری در جمهوری اسلامی ایران، گزارش پژوهشی، شماره مسلسل 13920031.
  • مصدق، نجمه و زهرا زمانیان،(24/2/1397)، «بررسی مبانی حقوقی و قانونی حصر خانگی سران فتنه»، خبرگزاری فارس، قابل‌دسترسی در:

http://fna.ir/bm31o7

  • نجف زاده، رضا و محدثه جزایی، (1400)، «وضعیت استثنایی و کرونارانگی سیاست»، فصلنامه رهیافت­های سیاسی و بین­المللی، دوره 13، شماره 1، صص 206-177.
  • نصیری حامد، رضا، (1399)، «بحران کرونا به‌مثابه مجالی برای بازاندیشی در وضعیت سیاسی اکنون»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال پانزدهم، شماره دوم، صص 261-225.
  • هریسی نژاد، کمال‌الدین و مائده سلیمانی، (1395)، «تعلیق حقوق و آزادی‌ها در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در پرتو اسناد حقوق بشری»، حقوق اسلامی، سال سیزدهم، شماره 50، صص 60-37.
  •  
  • Agamben, Giorgio, (2005), State of Exception, translated by Kevin Attell, Chicago, The university of Chocago press.
  • _______________, (2009). The Signature of All Things: On Metho, Translated by Luca D'isanto with
    Kevin Attell, New York: Zone Books
  • Schmitt, Carl, (2005), Political Theology. Four Chapters on the Concept of Sovereignty, trans. by G. Schwab, Chicago: University of Chicago Press.
  • ___________, (2014), Dictatorship. From the Origin of the Modern Concept of Sovereignty to Proletarian Class Struggle,trans. by M. Hoelzl and G. Ward, Cambridge: Polity Press
  • Vinx,lars (2019), Carl Schmitt, stanford encyclopedia of philosophy.