چکیده

با تأسیس سازمان همکاری شانگهای در سال 2001، یکی از مباحث مهم واکنش دیگر بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای به‌ویژه قدرت‌های بزرگ بود. هریک از این کشورها تلاش کردند موضع خود را در مورد سازمان همکاری شانگهای تدوین و سیاست خود را در قبال آن مشخص سازند. ایران از جمله این کشورها بود که به‌سبب همجواری منطقه‌ای می‌توانست تحت تأثیر پیامدهای شکل‌گیری این سازمان قرار گیرد و اعلام کرد خواهان عضویت در این سازمان است و در این راه تلاش کرد و بالاخره موفق شد در سال 2005 به عضویت ناظر در این سازمان درآید. سؤال اصلی این مقاله این است که مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر تصمیم ایران مبنی‌بر عضویت در سازمان همکاری شانگهای چه بوده، اهداف ایران در عضویت در این سازمان چیست و کدام نظریه بهتر می‌تواند این رفتار را تبیین نماید؟ فرضیه اصلی مقاله این است که ایران تحت تأثیر و با استفاده از شرایط ایجادشده در ساختار نظام بین‌الملل (تضعیف هژمونی جهانی امریکا و ایجاد فرصتی ساختاری)، با اتخاذ سیاست عضویت در سازمان همکاری شانگهای به‌دنبال مقابله با هژمونی‌گرایی امریکا در سطح جهانی ـ که جزء سیاست‌های اِعمالی روسیه و چین نیز هست ـ و در نتیجه تضمین امنیت ملی خود می‌باشد و مفهوم هژمونی و نظریه‌های ساختاری بهتر می‌توانند این رفتار را تبیین نمایند. افزون بر این، عضویت در سازمان همکاری شانگهای می‌تواند زمینه‌های برقراری هژمونی منطقه‌ای ایران را در خاورمیانه فراهم نماید.

کلیدواژه‌ها

• چین
• هژمونی و ضدهژمونی
• امریکا
• خاورمیانه
• روسیه
• سیاست خارجی ایران
• سازمان همکاری شانگهای

عنوان مقاله [English]

Iran and the Shanghai Cooperation Organization: Hegemony and Counter-hegemony

چکیده [English]

As of 2001 when the Shanghai Cooperation Organization (SCO) was established, an important issue was the reaction of regional and beyond regional actors especially that of big powers. Contrary to its traditional policy of not joining any regional security organization, Iran determined to apply for full membership in the SCO, thus achieving the status of an observer member in 2005. The present article seeks to answer the question why Iran changed its traditional policy and sought to join the SCO? In other words, the main question is: what have been the principal factors which shaped Iran's policy towards the SCO? Our main hypothesis is that consequent upon some fundamental changes in the structure of international system since 2001, Iran sought to use what we term the “structural opportunity” and to join the SCO. Iran seeks not only to guarantee its national security, but also to project the image of a powerful country in the Greater Middle East region.

کلیدواژه‌ها [English]

• China
• counter-hegemony
• Hegemony
• Iran's foreign policy
• Russia
• structural opportunity
• the Middle East
• the Shanghai Cooperation Organization
• USA