نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد تقی قزلسفلی
• سکینه معاش ثانی

چکیده

در میان گفتمان‌های روشنفکری ایران، داریوش شایگان را به استناد آرای او «فیلسوف فرهنگ» می‌نامند. شایگان همواره بحث «ایران فرهنگی» را در نظر داشته است: چه آنجا که در «هندوئیسم و تصوف» به قیاس ظرفیت‌ها و امکانات ایران فرهنگی برای تأثیرگذاری بر فرهنگ و آیین هندو و عناصر بینافرهنگی می‌پردازد، (آنچه می‌توان از آن به عنوان ایرانِ شرق یاد کرد) چه هنگامی که در «آسیا در برابر غرب» از هجوم دیگری و فرهنگی بیگانه و به ناچار نشانه‌های خطرآفرین برای ایران فرهنگی و هویت ایرانی سخن می‌گوید (آنچه می‌توان از آن با تسامح ایرانِ اسلامی یاد کرد)، چه آنجا که در «نگاه شکسته» با طرح بحث اسکیزوفرنی فرهنگی به دوپارگی این فرهنگ و هویت اشاره می‌کند و بالاخره زمانی که در افسون‌زدگی جدید صحبت از تعدد هویت‌ها و ادغام هویت‌ها و فرهنگ‌ها در اثر روند جهانی‌شدن به میان می‌آورد (آنچه می‌توان از آن با عنوان ایرانِ غرب یاد کرد). نویسندگان در مقاله حاضر مقوله ایران فرهنگی را در اندیشه شایگان متقدم و متأخر به بحث می‌گذارند. تأکید شایگانِ متقدم بر اهمیت ایران فرهنگی و ضرورت صیانت از آن با تمام میراث گذشته اما با سویه‌ای ایدئولوژیک است. درحالی‌که تأکید شایگانِ متأخر بر آمیخته شدن فرهنگ‌ها و الزاماً نقش‌آفرینی فرهنگ ایرانی در عرصه جهانی است. در این وجه، ما با ایران فرهنگی ناب مواجه نیستیم، بلکه فرهنگی که به همان نسبت که ایرانی است، اجزای غربی، چینی و هندی هم دارد. نوشتار حاضر ضمن بسط این نگره در آرای این فیلسوف مهم، کاستی‌ها و مشکلات نظریه او را نیز مورد توجه قرار خواهد داد. مقاله از روش‌شناسی توصیفی مبتنی‌بر تحلیل محتوایی پیروی می‌کند.

کلیدواژه‌ها

• ایران فرهنگی
• فرهنگ
• هویت
• جهانی‌شدن
• مدرنیته
• چندگانگی فرهنگی

عنوان مقاله [English]

Cultural Iran in Shaygan's Thought

نویسندگان [English]

• Mohammadtaghi Ghezelsofla
• Sekineh Maashesani

چکیده [English]

In the discourse of Iranian intellectuals, Shaygan is named "Culture philosopher" by virtue of his opinions. Shayegan has always considered “Cultural Iran”: whether in his book titled ”Hinduism and Tassavof” in which he compares cultural Iran’s capacities and opportunities to impact as well as embrace Hindu culture (referred to as The East or Islamic Iran), or when it talks about another invasion and foreign culture in his book titled “Asia confronting the West” and inevitably risky signs for the cultural Iran and Iranian identity (referred to as the Islamic Iran tolerance), or when in his book titled “The Broken View” introducing the cultural schizophrenia and pointing to a split of this culture and identity and finally when in his book titled “New Mysticism” in which he talks about the quantity of identities and the combination of identities and cultures due to globalization (may be referred to as West Iran). Authors of this article discuss the issue of Cultural Iran in old and new Shaygan`s Thought. The emphasis in old Shaygan is on the importance of the Cultural Iran and the essentiality of protecting it with all the past inheritance still in an ideological direction, while the emphasis of the new Shayegan is on the combination of cultures and necessarily the role played by the Iranian culture in a global arena. Here we are not faced with a pure Cultural Iran, but a culture that is Iranian as much as it posses Western, Chinese and Indian components. Expanding this approach in the opinions of this important philosopher, the present article will point to his theoretical shortcomings and problems, as well.

کلیدواژه‌ها [English]

• Cultural Iran
• Culture
• Identity
• Shaygan
• globalization
• Modernity
• Multiculturalism