نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• وحید سینایی
• زهرا مظفری پور

چکیده

در نظریّه­ی دولت رانتیر، درآمد نفت علّت خودمختاری دولت و صعود اقتدارگرایی دانسته می­شود. رانت بر سرشت، ساختار و کارکردهای دولت تاثیر دارد اما صرف وجود آن به استقلال دولت از جامعه و اقتدارگرایی نمی­انجامد. برقراری اقتدارگرایی در کشورهای صاحب نفت مستلزم وجود پیشینه­ای از فرهنگ سیاسی تبعی و ساختارهای سیاسی­ای متناسب با آن است. بر این اساس درآمد نفت نه عامل تعیّن­بخش بلکه تنها ابزار مناسبی برای مهندسی فرهنگی و باز تولید فرهنگ سیاسی تبعی و  اقتدارگرایی در این جوامع است. به این ترتیب پایه­های استیلای دولت بر جامعه نه بر نفت، بلکه بر فرهنگ و ساختارهای سیاسی تبعی­ایی استوار می­شود که از گذشته در این جوامع وجود داشته و به کمک درآمدهای نفتی بازتولید شده­اند. این مقاله با پذیرش اهمیت درآمدهای نفتی در توضیح کارکردهای دولت و همزمان با عطف توجّه به کاستی­های نظریّه­ی دولت رانتیر، نقش دولت پهلوی در بازتولید وجوه تبعی فرهنگ سیاسی ایران و اقدامات آگاهانه­ی آن را برای مهندسی فرهنگی به ­کمک ابزارها و نهادهایی مانند نظام آموزشی ، مراکز فرهنگی و رسانه­های جمعی و از این طریق شکل­گیری اقتدارگرایی در ایران بررسی می­کند. 

کلیدواژه‌ها

• ایران
• دولت پهلوی
• فرهنگ سیاسی تَبعی
• نفت
• اقتدارگرایی
• دولت رانتیر

عنوان مقاله [English]

Oil revenues, Reproduction of Subjective Political Culture and Authoritarianism in Iran (1957-1979)

نویسندگان [English]

• Vahid Sinaee
• zahra Mozaffaripour

چکیده [English]

In the Rentier State theory, oil revenues are the cause of government autonomy and rise of authoritarianism. Rent has impact on the nature, structure and functions of state, but its mere existence would not the cause of state autonomous and authoritarianism. Establishment of the authoritarianism in oil producing countries requires a background of the subjective political culture. On this basis, the oil revenues are not determinant element but only a suitable factor for cultural engineering and reproduction subjective political culture in these societies. Therefore the state domination over society is based on cultural and political structures that exist in these communities from the past, and oil revenues only assist them to reproduce them. This article reviews the role of Pahlavi state and institutions such as education system, cultural centers and mass media in the reproduction of subjective political culture and creation of authoritarianism in Iran during the 1957-1979.                                                                                         

کلیدواژه‌ها [English]

• Iran
• Pahlavi state
• subjective political culture
• authoritarianism
• Rentier State