پژوهشنامه علوم سیاسی

پدیدارشناسی سیاسی فرّه در اوستا و شاهنامه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

فره ایزدی در اندیشه سیاسی ایرانشهری پدیداری کارکردی دارد به گونه ای که یکی از مولفه های تداومی به حساب می­آید. ثبات، بقا و دوام دولت شهریاری، حکومت، عدالت، امنیت همه بستگی به این نیرو دارد. اندیشمندان بسیاری درباب فره پژوهش کرده اند و هرکدام با روش ­شناسی خاص این پدیدار را مورد واکاوی و خوانش قرار داده­اند. این مقاله کوشش می­کند با روش­شناسی پدیدارشناسانه مقایسه ای این مفهوم در دو متن اوستا و شاهنامه فردوسی تحلیل کند، به کشف ماهیت و چیستی و چگونگی آن بپردازد و همچنین نزدیکی‌ها و جداسازی­های این پدیدار سیاسی کلیدی را در این دو کتاب بررسی نماید. خوانشی دوباره از این مفهوم در این دو منبع بنیادین اندیشه ایرانشهری می تواند زوایای دیگری از مفهوم فره را باز نمایی کند. برای رسیدن به مفهوم، ابتدا به توضیح فرّه در اوستا به عنوان اصلی­ترین منبع هویتی ایرانشهری در خرد مزدایی و سپس به توصیف و تبیین و تداوم آن از زبان شاهنامه فردوسی به عنوان متن اصلی ایرانشهری بعد از اسلام می‌پردازیم. هدف بنیادین ما این است که نشان دهیم فرّ، در شاهنامه تحت تاثیر اوستا می باشد اما قصدیت زرتشت در مقایسه با قصدیت فردوسی موجب تفاوتهایی در نوع تفسیر آنها از یکدیگر در باب برداشت از مفهوم فرّه گردیده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Political Phenomenology of Farrah Izadi in Avesta and Shahnameh

نویسندگان [English]

  • Rouhollah Eslami
  • Vahid Bahrami

چکیده [English]

Farrah Izadi in Iranshahr political thought has a fundamental function and it is considered as one of longitudinal components. Stability, survival and perpetuation of monarchy, government, justice and security all depend on this force. Many scholars have talked about the Farrah and each of them has used a methodology for this mysterious concept. This paper tries to compare the phenomenological concept of using both texts of Avesta and Shahnameh to discover the nature of what and how to treat it well and reach the separation of the key concepts in these books. A re-reading of this concept in these two fundamental sources of Iranshahri thought can represent other angels of the concept. For this purpose, the concept was first described to explain the Farrah of Avesta, and then examine the language of Shahnameh. Our fundamental objective is to show that Shahnameh is affected by the socio-political conditions and context while Avesta has different goals. These differences in the interpretation of the concept of culture have culminated in different results.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Farrah Izadi
  • Phenomenology
  • Avesta
  • Shahnameh
- اسماعیل‌لو، حسین(1384زمستان). فر همای و روایت‌های اوستا. فصلنامه ادبیات فارسی. شماره 4.
- اعتماد مقدم، علیقلی.(1335). فر در شاهنامه. انتشارات وزارت فرهنگ و هنر پیشین.
- اوستا. به کوشش جلیل دوستخواه(1388). جلد اول. چاپ چهارم. تهران: انتشارات مروارید.
- آموزگار ، ژاله(1380). تاریخ اساطیری ایران، چاپ سوم، تهران: سمت.
- آموزگار، ژاله (1374). «فرّه، این نیروی جادویی و آسمانی». مجله‌ی کلک، شماره 68 تا 70.
- ­­بویس، مری (1388)، جستاری در فلسفه زرتشت، ترجمه سعید زارع، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
- بهار، مهرداد(1377). از اسطوره تا تاریخ. تهران: نشر چشمه.
- پروان، بیژن(1377). بررسی نظرات فره ایزدی روابط سببی و توارث در قبول تشیع نزد ایرانیان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی، مشهد.
- پورداوود، ابراهیم(1377). یشت‌ها. چاپ اول. تهران: اساطیر.
- پورداوود، ابراهیم. (1356). یشتها (به کوشش بهرام فره وشی). چاپ سوم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- پیرنظر، ناهید (1382، بهار). نشریه علوم انسانی ایران شناسی. شماره 57.
- تفضلی، احمد(1362). ترجمه‌ی مینوی خرد، به کوشش ژاله آموزگار. ویرایش سوم. تهران: توس.
- ثروتیان، بهروز(1350). بررسی فر در شاهنامه فردوسی. انتشارات کمیته استادان دانشگاه تبریز.
- ثعالبی، ابومنصور(1328). شاهنامه ثعالبی( ترجمه محمود هدایت). تهران: انتشارات وزارت فرهنگ.
- جمادی، سیاوش (1385)، زمینه و زمانه پدیدارشناسی، تهران: ققنوس.
- دهخدا، علی اکبر(1339). لغتنامه. تهران: چاپ سیروس.
- رحیمی، مصطفی (1369). تراژدی قدرت در شاهنامه. چاپ اول. انتشارات نیلوفر.
- رستم وندی، تقی. (1388). اندیشه ی ایرانشهری در عصر اسلامی. نشرامیرکبیر.
- رشیدیان، عبدالکریم (1384)، هوسرل در متن، تهران: نی.
- رضا قلی، علی (1391). جامعه شناسی خودکامگی. چاپ نوزدهم. نشر نی.
- رضا قلی، علی. (1385). جامعه شناسی نخبه کشی. چاپ بیست و پنجم. تهران: نشر نی.
- ریاضی، حشمت الله(1389). داستانها و پیام های شاه نامه ی فردوسی. چاپ چهارم. نشر اوحدی.
- سعیدی سیرجانی، علی اکبر(1368). ضحاک ماردوش از شاهنامه فردوسی. تهران: نشر نو.
- سودآور، ابوالعلاء (1383). فره ایزدی در آیین پادشاهی ایران باستان. چاپ اول. نشر میرک.
- صفا، ذبیح الله (1346). آیین شاهنشاهی ایران. انتشارات دانشگاه تهران.
- صفا، ذبیح الله (1384)، حماسه سرایی در ایران. چاپ هفتم. تهران: امیرکبیر.
- طاووسی، محمود- زمانی، علی(1383،بهار). فره ایزدی و باز تولید آن در اندیشه سیاسی ایران پس از اسلام. مجله مطالعات ایرانی دانشگاه شهید باهنر کرمان. سال سوم. شماره پنجم.
- طوسی، ابوعلی حسن بن علی اسحاق(خواجه نظام الملک)(1369). سیاست نامه( تصحیح عباس اقبال). چاپ دوم. انتشارات اساطیر.
- غزالی طوسی، محمدبن محمد(1351). نصیحه الملوک(تصحیح جلال الدین همایی). تهران: انجمن آثار ملی.
- غزالی، امام محمد(1364) - مکاتیب فارسی) فضائل الانام من رسائل حجة الاسلام(،(به تصحیح و اهتمام عباس اقبال). چاپ دوم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
- فردوسی، ابوالقاسم(1345). شاهنامه. تهران: چاپ بروخیم.
- فردوسی، ابوالقاسم(1960-1971). شاهنامه. آکادمی علوم اتحاد شوروی. 9 جلد. مسکو.
- قاضی مرادی، حسن. (1389). استبداد در ایران. چاپ چهارم. نشر کتاب آمه.
- کاتوزیان، محمد علی(1377). فره ایزدی و حق الهی پادشاهان. اطلاعات سیاسی اقتصادی. شماره129-130.
- کاتوزیان، محمد علی(1384). تضاد دولت و ملت نظریه تاریخ و سیاست در ایران. چاپ سوم. نشر نی.
- کاتوزیان، محمد علی. (1391). ایران جامعه کوتاه مدت (ترجمه ی عبدالله کوثری). تهران:نشر نی.
- کارنامه اردشیربابکان(1369). ترجمه از متن پهلوی قاسم هاشمی نژاد. تهران مرکز.
- کرزن، لرد(1373). ایران و قضیه ی ایران (ترجمه ی غلامعلی وحید مازندرانی). جلد اول. چاپ چهارم. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- کریستین سن،آرتور. (1375). ایران در زمان ساسانیان (ترجمه رشید یاسمی). چاپ هشتم. تهران: انتشارات دنیای کتاب.
- کمپفر، انگلبرت(1360). سفرنامه ی کمپفر(ترجمه ی کیکاووس جهانداری). چاپ دوم. تهران: انتشارات خوارزمی.
- کُربَن، هانری(1384). بن مایه های آیین زرتشتی در اندیشه ی سهروردی، ترجمه ی محمود بهفروزی. چاپ اول، تهران: جامی.
- گئوویدن،گرن. (1377). دین های ایران (ترجمه ی منوچهر فرهنگ)، تهران: انتشارات آگاهان.
- محمدی، ذکرالله- بیطرفان، محمد(1391، بهار). انتقال و تحول اندیشه سیاسی فره ایزدی از ایران باستان به ایران اسلامی. فصل نامه علمی تخصصی سخن تاریخ. شماره 16.
- مسکوب، شاهرخ (1384). ارمغان مور، جستاری در شاهنامه. چاپ اول. تهران: نشر نی.
- معین، محمد(1326). مزدیسنا و تاثیر آن در ادبیات پارسی. انتشارات دانشگاه تهران.
- مول، ژول(1353). شاهنامه فردوسی. چاپ دوم. شرکت سهامی کتاب های جیبی.
- نصرالله، رستگار(1384، تابستان). مشروعیت حکومت از دیدگاه فردوسی، نشریه علمی ترویجی آیینه میراث. شماره 29.
- هانزن، کورت (1374). شاهنامه فردوسی، ساختار و قالب( ترجمه کیکاووس جهانداری). چاپ اول. نشر پژوهش فرزان روز.
- هایدگر، مارتین (1386)، وجود و زمان، ترجمه محمود نوالی، تبریز: موسسه تحقیقاتی علوم اسلامی و انسانی دانشگاه تبریز.
- هدایت، صادق(1342). زند و هومن یسن. تهران: انتشارات امیرکبیر.
- هوسرل، ادموند (1381)، تاملات دکارتی، ترجمه عبدالکریم رشیدیان، تهران: نی.
- یوسفی آبگرم، سهیلا(1390). ساختارمرگ شخصیت ها در دوبخش اسطوره ای و حماسی شاهنامه. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی، مشهد.
پژوهشنامه علوم سیاسی
دوره 10، شماره 4 - شماره پیاپی 4
پاییز 1394
صفحه 7-40
  • تاریخ دریافت: 02 خرداد 1393
  • تاریخ بازنگری: 05 آبان 1394
  • تاریخ پذیرش: 05 آبان 1394