پژوهشنامه علوم سیاسی

بررسی نگرش دانشجویان به نظام وظیفه مطالعه موردی؛ دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

با ایجاد دولت ـ ملت و برقراری حاکمیت ملی نظام وظیفه به یکی از روش های اصلی تامین منابع انسانی ارتش های نوین تبدیل و شهروندان ذکور موظف شدند به عنوان تکلیف ملی مدتی را در نیروهای مسلح خدمت کنند. در ایران نظام  وظیفه از سال 1305 به این سو اجرا و در خلال آن به ویژه در سال های اخیر همواره بر تعداد دانش آموختگان مشمول افزوده شده است. به نحوی که با رشد کمی دانشگاه‌ها و افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو سهم دانش آموختگان دانشگاه‌ها در کل مشمولین به حدود پنجاه درصد در اواخر دهه 1390 خواهد رسید. این امر در شرایطی که خدمت نظام  وظیفه در زمره مهم ترین دغدغه‌های دانشجویان است شناخت نگرش آنان به نظام وظیفه را به موضوع با اهمیتی تبدیل کرده است. نتایج این پژوهش نشان می‌‌دهد دانشجویان در مجموع خواستار کاهش مدت خدمت و دوره آموزش، افزایش تسهیلات و در نظرگرفتن انواع خدمات جایگزین هستند. آن‌ها از وضعیت کنونی ارتباط خدمت وظیفه با رشته تحصیلی ، حفظ منزلت خود در ایام خدمت، قوانین نظام وظیفه  و معافیت‌های موجود ناراضی و خواهان کاهش مدت خدمت، متناسب با افزایش سطح تحصیلات هستند. اما در شرایطی که خدمت نظام وظیفه با توجه به سیاست و ساختار کنونی تامین منابع انسانی نیروهای مسلح الزامی و با امنیت ملی پیوند خورده است از سویی باید خواسته‌های دانشجویان با ملاحظات ملی و راهبردی کشور در باره تامین امنیت مطابقت داده شود و از سوی دیگر نهادهای مرتبط نقش فعال و خلاق تری در مدیریت اصلاحات ضروری و پاسخگویی به تقاضاهای دانشجویان برعهده گیرند.

کلیدواژه‌ها

             

 

1-  اداره کل عفو و پیشگیری از وقوع جرم (1379) بررسی علل ارتکاب جرم، فرار از خدمت سربازان وظیفه و ارائه راه کارهای اجرایی و اصولی جهت پیشگیری از وقوع آن، تهران: سازمان قضایی نیروهای مسلح.

2-  اداره کل عفو و پیشگیری از وقوع جرم (1380) بررسی موضوع خرید خدمت سربازی ، تهران: سازمان قضایی نیروهای مسلح.

3-  بشیریه، حسین(1373)، جامعه شناسی سیاسی، تهران: نشر نی .

4-  بیگلرپور،علیقلی، نفیسی،سعید، قائم مقامی،جهانگیر(بی تا)، تاریخ ارتش نوین ایران، تهران: ستاد بزرگ ارتشتاران.

5-  دفتر مطالعات سیاسی (1382) (الف) مجموعه گزارش های کارشناسی درباره طرح خدمت وظیفه عمومی: 6- نگاهی به ارتش­های حرفه­ای درجهان و دیدگاههای هواداران آن، تهران: مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی.

6-  دفتر مطالعات سیاسی  ( 1382)(ب) مجموعه گزارش های کارشناسی درباره طرح خدمت وظیفه عمومی 3- بررسی اجمالی تحولات نظام وظیفه ، تهران: مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی.

7-  جاویدان، علی ( 1326)، مجموعه اصول جزائی و قوانین ارتش، تهران: چاپخانه ارتش.

8-  رونون، پیر (1357)، بحران های قرن بیستم، ترجمه احمد میرفندرسکی، جلد دوم ،تهران: دانشگاه ملی ایران.

9-  ریشار، یان(1369)، « بنیانگذاری ارتش ملی در ایران» در: یان ریشار، ایران و اقتباس‌های فرهنگی شرق از مغرب زمین، ترجمه ابوالحسن سروقدم، مشهد: آستان قدس.

10-            سینائی، وحید (1388)، دولت مدرن، ارتش ملی و نظام وظیفه، پژوهش سیاست نظری، شماره هفتم.

11-            ـــــــــ ، ( 1390)، «بررسی تاثیر استراتژی‌ها و فناوری‌های نوین در تحول نظام وظیفه به ارتش حرفه ای»، فصلنامه سیاست، دوره 41، شماره2.

12-            ـــــــــ ، (1392)، بررسی علل ناکامی جنبش مشروطه  از برپایی ارتش ملی، فصلنامه سیاست،دوره 43، شماره 3.

13-            صالح صدق پور،بهرام. محمد شفیعی(1379)(الف)، بررسی عوامل درون سازمانی موثر بر عزت نفس نیروهای وظیفه، تهران: سازمان قضایی نیروهای مسلح.

14-                صالح صدق پور،بهرام. محمد شفیعی(1379)(ب)، بررسی عوامل موثر بر خوشایند سازی محیط خدمت سریازی، تهران: سازمان قضایی نیروهای مسلح.

15-            علیزاده، احمد ( 1382)، مطالعه موردی تجربه چهار کشور در زمینه حرفه ای کردن ارتش با تاکید بر نظام وظیفه ،تهران: دفتر مطالعات سیاسی مرکز پژوهش های مجلس.

 

16-            طالقانی ، حسین ( 1381)، بررسی کاستی های قوانین و مقررات خدمت نظام وظیفه عمومی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی.

17-            فرامزیان، ر. ا. (بی تا)، نظامیگیری و اقتصاد در ایالات متحده امریکا، ترجمه مرتضی کاظمی یزدی، تهران، نشر آذرنوش.

18-            کالمار، ژان(1369)،« اصلاحات نظامی در عهد قاجار1794-1925» در : یان ریشار، ایران و اقتباس‌های فرهنگی شرق از مغرب زمین، ترجمه ابوالحسن سروقدم، مشهد: آستان قدس.

19-            گروه مطالعات سربازی دانشگاه صنعتی شریف (1382)، پایان عصر ناپلئون، بولتن شماره یک .

20-            گیدنز، آنتونی ( 1374)، جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نشر نی.

21-            مخبرالسلطنه هدایت(1363)، خاطرات و خطرات، تهران: انتشارات زوار.

22-            مسلمی، عبدالرضا(1382)، چشم انداز کمی و کیفی مشمولان نظام وظیفه طی سال‌های 1381-1400، تهران: دفتر مطالعات سیاسی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی.

23-             مکی، حسین(1362)، تاریخ بیست ساله ایران، جلد دوم، تهران، نشر ناشر.

24-             www.nationmaster.com, Military Statistics > Conscription (most recent) by country.                        

 

 

پژوهشنامه علوم سیاسی

دوره 11، شماره 1
زمستان 1394
صفحه 95-118