پژوهشنامه علوم سیاسی
سنجش دعوی « امتناع تأسیس اندیشه سیاسی بر مبنای اندیشه عرفانی»
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینای همدان
چکیده
فهم سرشت «عرفان» به عنوان بخش مهمی از میراث فکری ایران و ارزیابی رابطه آن با «اندیشه سیاسی» و تبیین و ایضاحِ قابلیت آن در تأسیس اندیشه سیاسیِ هنجاری هدف اصلی این مقاله است. برخلاف رویکردهایی که عرفان را متضمن ناسازه هایی دانسته اند که مانع از سازگاری آن با اندیشه سیاسی شده است، در این مقاله با بهره گیری از روش تفسیری و ارزیابی برخی از مهمترین متون عرفانی نشان داده ایم که نسبتهایی چون دنیا گریزی، فردگرایی، باطنی گری، نخبه گرایی و عقل ستیزی که با استناد به برخی شواهد موجود در میراث تفکر عرفانی از سوی مدعیان ناسازگاری عرفان و سیاست، در جهت اثبات ناسازگاری اندیشه‌ی سیاسی با تفکر عرفانی ارائه شده است، نوعاً به شکلی گزینش گرانه به کار گرفته شده اند و وافی به مقصود نیستند؛ در مقابل دلالتها و نشانه هایی در سنت عرفانی همانند مصاحبت، مدارا، فتوت و دوستی و ...وجود دارد که گواه سازگاری بین عرفان و اندیشه مدنی و سیاسی است و یا دست کم رویکرد «امتناع» را با چالش جدی مواجه می سازند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Case assessment refuse the establishment of political thought based on mystical thought
نویسنده [English]
- Yadollah Honari Latifpour
چکیده [English]
Understanding the nature of "mysticism" as an important part of the Intellectual heritage of Iran and evaluating its relationship with the "political thought" and explaining and elaborating on its ability and capacity to establish normative political thought is the main purpose of this article. In spite of approaches that believe to incompatibility of political thought and mysticism, in this paper by use of interpretative method and study of some of important mystical texts we have showed that proportions like the world escape, individualism, esotericism, elitism and anti-rationalism that according to some statements by the defendants of incompatibility the political thought and mystical thought, have typically been used selective and will never lead to no purpose.
Instead there are the signs in the mystical tradition such as companionship, tolerance, generosity ,Friendship and ..., that prove the compatibility of mysticism and political and civil thought, or at least seriously challenge the "refusal" approach.
کلیدواژه‌ها [English]
- Mysticism
- Political Thought
- Generosity
- Individuality
- Companionship
- احمدی، بابک( 1388 ). چهار گزارش از تذکره الاولیای عطار، چاپ دوم، تهران: نشر مرکز.
- ارسطو(1364). سیاست، ترجمه حمید عنایت. چاپ چهارم، تهران: انتشارات امیرکبیر
- ایلانلو، مژگان(1386 ).عرفان و انسان امروز، تهران: موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی
- باربیه، موریس، (1386). مدرنیته سیاسی، ترجمه عبدالوهاب احمدی، تهران: نشر آگاه.
- حسینی تهرانی، سید محمدحسین(بی تا)، مهر تابان:یادنامه و مصاحبات تلمیذ و علامه طباطبایی، بی جا: انتشارات باقرالعلوم
- حقیقت، عبدالرفیع(1370).پیام جهانی عرفان ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات کومش
- حلبی، علی اصغر(1360)، شناخت عرفان و عارفان ایرانی. تهران: انتشارات زوار.
- رازی، نجم الدین(1386) مرصادالعباد. تهران: انتشارات علمی فرهنگی
- راوندی، مرتضی.(1384)، تاریخ اجتماعی ایران، جلد نهم.تهران: نشر روزبهان
- ریاحی، پری.(1384)، عقل از دیدگاه مولانا، پیشگفتار حسین نصر، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
- سجادی، علی محمد(1388). اجتماعیات در ادبیات فارسی منثور قرن ششم، چاپ اول، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی
- سجادی، سیدجعفر(1389). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران: انتشارات طهوری
- سروش، عبدالکریم(1388)، اوصاف پارسایان، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
- سروش، عبدالکریم(1385) بسط تجربه نبوی، تهران: موسسه فرهنگی صراط.
- سهروردی، شهاب الدین عمر(1364) عوارف المعارف. ترجمه ابو منصور عبدالمؤمن اصفهانی. به اهتمام قاسم انصاری. تهران: انتشارات علمی وفرهنگی
- طباطبایی، سیدجواد(1368)، درآمدی فلسفی بر تاریخ اندیشه سیاسی ایران. چاپ دوم، تهران، انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه
- طباطبایی، سید جواد(1389)، زوال اندیشه سیاسی ایران، چاپ اول، تهران انتشارات کویر
- عبادی المرزوی، مظفر بن اردشیر(1368)، التصفیه فی احوال المتصوفه: صوفی نامه، تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران: علمی.
- عطار، فریدالدین ابوحامد محمدبن ابراهیم نیشابوری(1390) تذکره الاولیاء. تصحیح محمد استعلامی. تهران: انتشارات زوار.
- فوشه کور، شارل- هانری دو(1377).اخلاقیات: مفاهیم اخلاقی در ادبیات فارسی از سده سوم تا سده هفتم، ترجمه محمدعلی امیر معزی، عبدالمحمد روح بخشان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی: انجمن ایرانشناسی فرانسه در ایران
- فیرحی، داود(1381). قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام( دوره میانه)، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
- قادری، حاتم(1382)، «امتناع‌های ساختی: مطالعه موردی ایران، غیاب فلسفه سیاسی»، چاپ در مجموعه مقالات جامعه مدنی و اندیشه دینی، به اهتمام محمد رضا مجیدی و علی دژاکام. قم، دفتر نشر معارف
- قشیری، ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن(1391). ترجمه رساله قشیریه، مترجم ابوعلی حسن بن احمد عثمانی. مقدمه، تصحیح و تعلیقات مهدی محبتی. تهران: انتشارات هرمس
- کولانژ، فوستل دو(1309) تمدن قدیم. ترجمه نصرالله فلسفی. تهران: مطبعه مجلس
- مطهری، مرتضی(1382)تعلیم و تربیت در اسلام، ویراست دوم، تهران: انتشارات صدرا
- مختاری، محمد(1372). انسان در شعر معاصر، تهران: انتشارات توس.
- منوچهری، عباس(1383). دوستی، بیناذهنیت و همبستگی، فرهنگ اندیشه، سال سوم، شماره 12
- منوچهری، عباس(1383). هرمنوتیک رهایی و عرفان مدنی، ترجمه حسین خندق آبادی، تهران: موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی
- میلانی، عباس(1381). تجدد و تجددستیزی در ایران: مجموعه مقالات، (چاپ سوم). تهران: اختران
- نصر، سید حسین(1389).آموزه‌های صوفیان، چاپ پنجم، تهران: قصیده سرا
- وحدت، فرزین(1382)، رویارویی فکری ایران با مدرنیت. ترجمه مهدی حقیقت خواه، تهران: ققنوس
- ه‍ج‍وی‍ری، ع‍ل‍ی‌ب‍ن ع‍ث‍م‍ان(1383)، ک‍ش‍ف ال‍م‍ح‍ج‍وب، تهران:
مقاله ها:
1. ابومحبوب، احمد(1384) نقد عرفان ستیزی و عرفان گرایی. مجله حافظ.نیمه دوم اسفند 1384، شماره 26.
2. بهشتی، علیرضا(1387)، تحول مفهوم فرد در اندیشه سیاسی دوران میانه در مغرب زمین. فصلنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران.شماره 185
3. پناهی، مهین(1388)، جوانمردی، مترادف‌ها و مؤلفه‌های آن در متون عرفانی، پژوهشنامه زبان و ادبیات فارسی، سال اول، شماره چهارم
4. پیروز، غلامرضا(1385 ) «انسان، اومانیسم و عرفان اسلامی». مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، شماره 155.
6. شفیعی کدکنی، محمدرضا(1381) مقام انسان در عرفان ایرانی، مجله یاد، بهار تا زمستان، شماره‌های 63 تا66
7. گراوند، مجتبی و دیگران(1391)، بررسیوتحلیلگفتمانفتوتدرتاریخاسلام ازسدةچهارمتاسدةهشتمهجریقمری، فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام، سال چهارم، شماره 15.
8. مجاهدی، محمد مهدی(1378) «تأملی در نسبت عرفان و سیاست». فصلنامه نامه مفید، شماره 3 و 4.
- Ahmadi, Fereshteh & Nader Ahmadi (1995), Iranian Islam and the Concept of the Individual, UPPSALA UNIVERSITY.
)
دوره 11، شماره 3 - شماره پیاپی 3
تابستان 1395صفحه 205-237
- تاریخ دریافت: 01 شهریور 1395
- تاریخ بازنگری: 22 آذر 1395
- تاریخ پذیرش: 22 آذر 1395