نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• احمد نقیب زاده
• بهزاد عطارزاده

دانشگاه تهران

چکیده

در این مقاله کوشیده‌ایم تا، از چشم‌انداز رویکرد ایماژینر، شرحی از نسبت میان مصلحت عمومی و ایماژِ ایدئولوژی ارائه دهیم. چهارچوب تحلیل ایماژینری که کُرنِلیوس کاستُریادیس مطرح کرده است می‌تواند مبنای نظری مفیدی برای توضیح مناسبات پیچیدۀ اجتماعی-سیاسی باشد که قابل تقلیل به روابط کارکردی نیستند. امر ایماژینر، در اساس، تصویری است که نسبت میان ابژه یا حیثیت برون‌ذات زندگی اجتماعی و سوژه یا حیثیت درون‌ذات آگاهی اعضاءِ جامعه را ممکن می‌سازد؛ به‌عبارتی، امر ایماژینر اجتماعی را می‌توان صورتی از آگاهی بلاواسطه یک اجتماع انسانی دانست. در این مقاله، ذیل شرحی که از نهاد ایماژینر جامعه و تفسیری که از فقراتی از مفهوم امر ایماژینر کاستُریادیس آوردیم، در پی آن بوده‌ایم که تبیینی از سرشت افسون‌ساز ایدئولوژی ارائه دهیم. امر ایماژینر، که بنیاد آگاهی اجتماع می‌تواند باشد، دارای دو وجه است: یکی وجه آفرینندگی و دیگری وجه اختفاء. اولی مبنای تأسیس و رهایی‌بخشی و شرط امکان خودآیینی است و دومی تصویر کاذبی است که، با پنهان ساختن قوۀ خلاقیت انسان در جامعه و واقعیت مناسبات اجتماعی-سیاسی، منشاء امور اجتماعی را به منبعی بیرونی نسبت می‌دهد موجب تفوق اصل «دگرآیینی» می‌شود. چنان‌که استدلال کرده‌ایم،اگر مصلحت عمومی،به‌عنوان امر ایماژینرِ وحدت‌بخشِ شهروندانِ آزادِ یک دولت، ناظر بر وجه خلّاق امر ایماژینری باشد که متضمّن آگاهی از حقوق و آزادی‌های فردی در عین تأمین منافع ملّی است، ایماژ ایدئولوژی ناظر بر وجه کاذب امر ایماژینر است که امر جزئی یا منافع خصوصی را جای امر کلی و منافع عمومی قالب می‌کند. ایدئولوژی صورت ایماژینرِ افسون‌سازی که، با قلب واقعیت زندگی در تصویری کاذب، افراد جامعه را مریدانی می‌خواهد و منابع عمومی را ابزارهایی در خدمت مقاصد سیاسی و حفظ یا تصاحب ابزار سلطه می‌داند. با تعریف کاستریادیس، ایدئولوژی عبارت است از «مجموعه‌ای از ایده‌ها که در ارتباط با واقعیت‌اند اما نه برای آشکار ساختن و تغییر آن، بلکه به‌منظور پنهان کردن و توجیه آن در امر ایماژینری که مردم را ملزم به گفتن یک چیز و ظاهر شدنِ یکسانِ با دیگران می‌کند».

کلیدواژه‌ها

• امر ایماژینر
• مصلحت عمومی
• ایدئولوژی
• افسون‌زدگی
• کاستُریادیس

عنوان مقاله [English]

The Imaginary and the Illusive Nature of Ideology

نویسندگان [English]

• Ahmad Naghibzadeh
• Behzad Attarzadeh

Tehran University

چکیده [English]

This article tries to present an explanation of the relationship between public interests and ideology image from the perspective of imaginary approach. Theoretical framework of the imaginary proposed by Cornelius Castoriadis could be a useful base to explain complex social-political interactions which are irreducible to functional relations. The imaginary is basically an image which connects the object or outer perceptions of social life and the subject or inner conscious of citizens; in other words, social imaginary is a form of immediate knowledge of human society. At this article, we present an explanation of the imaginary institution of the society and an analysis of the concept of imaginary proposed by Cornelius Castoriadis to elaborate the charming and illusive nature of ideology. The imaginary, the fundation of collective knowledge, has two characters: creative and covert. The first is the origin of institution and the necessary condition of autonomy. The second is a pseudo-image which links social affairs to an outer source concealing the creative power of human in the society and the reality of social – political relations. This ultimately prioritizes the autonomy principle. As we explained, if public interests as the imaginary unify free citizens of a state respecting the ethic mode of the imaginary which guarantees the individual rights and freedoms providing national interests, ideology imaginary observes the false mode of the imaginary substituting the private or individual interest. Ideology is an illusive imaginary which represents reality by means of an inverted image of life wanting members of the society subordinate and knowing public resources as tools in the service of political purposes and for maintaining hegemony and domination. Therefore, according to Castoriadis, ideology is a set of ideas that relate to a reality not in order to shed light on it and to change it, but in order to veil it and to justify it in the imaginary, which permits people to say one thing and do another, to appear as other than they are.

کلیدواژه‌ها [English]

• The Imaginary
• Public Interests
• Ideology
• Illusionary
• Castoriadis