پژوهشنامه علوم سیاسی

مدرنیته و بحران هویت معاصر؛ بر مبنای آرای داریوش شایگان

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 استادیار علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

داریوش شایگان، در کنار اندیشمندانی چون سید احمد فردید، جلال آل احمد و علی شریعتی، از برجسته­ترین اندیشمندان پنج دهۀ اخیر ایران محسوب می­شود. از مباحث کانونی و محوری در آثار این اندیشمندان، پرداختن به مسئلۀ هویت و هویت ایرانی، در مواجهه با چالش­های پیش روی در جهان مدرن است. این مقاله در پی پاسخگویی به این سوال است که «داریوش شایگان چه رویکردی را در خصوص بحران هویت جهان معاصر پی می­گیرد؟» ایدۀ مقاله این است که وی در کنار تاکید بر حفظ هویت اصیل و ناب، به رَد و طرد یکجانبۀ غرب دست نمی­زند و لزوم شناخت و آگاهی نسبت به ریشه­ها و محرّک­های غرب مدرن را مطرح می­کند و یکی از منسجم­ترین و فلسفی­ترین پاسخ­ها را در خصوص بحران هویت ارائه می­دهد. بدین ترتیب نقد همزمان سنت «جهان­بینی شرقی» و تجدّد «جهان­بینی غربی» و تلاش برای درانداختن طرحی نو، مهم­ترین ویژگی آثار و آرای شایگان می­باشد که در این مقاله بدان پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

MODERNITY AND CONTEMPORARY IDENTITY CRISIS IN THE LIGHT OF DARIUSH SHAYGAN’S THEORIES

نویسندگان [English]

  • Meisam Nazari 1
  • Habibollah Fazeli 2

چکیده [English]

Darisuh Shaygan, besides Seyed Ahmad Fardid, Jalal Al Ahmad and Ali Shariati, is one of the most prominent intellectuals of Iran’s recent five decades. He has dwelled on the concepts of Identity and Iranian Identity in regard to the challenges in the world today. This article is intended to find out the approach of Darisuh Sahygan towards identity crisis and challenges in the modern contemporary world. The main underlying idea is that he, emphasizing upon the maintenance of native identity, had never totally rejected the western culture, but he has proposed the necessity of having knowledge and understanding about the western culture. Therefore, the most important characteristics of Shaygan’s writings and opinions are his simultaneous criticism of “eastern traditional ideology” and “western modernization ideology. This article focuses on Shaygan’s mental endeavors with regard to the authentic and original identity in traditional cultures and civilizations in confronting the modern world and modernization.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Identity Crisis
  • Dariush Shaygan
  • Tradition
  • Modernization
  • Pure Identity
-          آل احمد، جلال(۱۳۹۲)، غرب­زدگی، تهران: انتشارات مجید، چاپ پنجم.

-          اکبر، علی(۱۳۹۵)، گفتمان عقب­ماندگی نزد روشنفکران ایرانی، تهران: نشر فرزان روز، چاپ اول.

-          برمن، مارشال(۱۳۹۲)، تجربۀ مدرنیته، ترجمه: مراد فرهاد پور، تهران: انتشارات طرح نو، چاپ هشتم.

-          بروجردی، مهرزاد(۱۳۹۶)، روشتفکران ایرانی و غرب، ترجمه: جمشید شیرازی، تهران: نشر فرزان روز، چاپ هفتم.

-          بهنام، جمشید(۱۳۹۴)، ایرانیان در اندیشۀ تجدد، تهران: نشر فرزان روز، چاپ پنجم.

-          پیوندی، سعید(۱۳۹۱)، شایگان و زیستن در محل تلاقی فرهنگ­ها و زمان­ها، مجلۀ بخارا، شمارۀ ۸۷ و ۸۸، خرداد و شهریور، صفحۀ ۶۵۲ – ۶۴۲ .

-          جهانبگلو، رامین(۱۳۷۴)، مدرنیته از مفهوم تا واقعیت، فصلنامۀ فرهنگی و اجتماعی گفتگو، شمارۀ ۱۰، زمستان، صفحۀ ۴۹ – ۵۵ .

-          جهانبگلو، رامین(۱۳۸۴)، موج چهارم، ترجمه: منصور گودرزی، تهران: نشر نی، چاپ چهارم.

-          حقدار، علی اصغر(۱۳۸۲)، داریوش شایگان و بحران معنویت سنتی، تهران: نشر کویر، چاپ اول.

-          رجایی، فرهنگ(۱۳۹۶)، مشکلۀ هویت ایرانیان امروز، تهران: نشر نی، چاپ هشتم.

-          شایگان، داریوش(۱۳۷۳)، تعطیلات در تاریخ، ترجمه: علیرضا مناف زاده، فصلنامۀ فرهنگی و اجتماعی گفتگو، شمارۀ ۶، زمستان، صفحۀ ۷ – ۲۱.

-          شایگان، داریوش، نراقی، احسان و دیگران(۱۳۸۷)، اندیشۀ غربی و گفت ­وگوی تمدن­ها، ترجمه: باقر پرهام و دیگران، تهران: نشر فرزان روز، چاپ سوم.

-          شایگان، داریوش(الف/۱۳۸۸)، روح ایران(مقدمه)، ترجمه: محمود بهفروزی، تهران: انتشارات آفرینش، چاپ دوم.

-          شایگان، داریوش(ب/۱۳۸۸)، زمینۀ فکری طرح گفتگوی تمدنها، ترجمه: فرزاد حاجی میرزایی، مجلۀ بخارا، شمارۀ ۷۴، بهمن و اسفند، صفحۀ ۶۵ – ۵۴.

-          شایگان، داریوش(الف/۱۳۹۲)، آسیا در برابر غرب، تهران:نشر فرزان روز، چاپ اول.

-          شایگان، داریوش(ب/۱۳۹۲)، در جستجوی فضاهای گمشده، تهران: نشر فرزان روز، چاپ دوم.

-          شایگان، داریوش(پ/۱۳۹۲)، آیین هندو و عرفان اسلامی، ترجمه: جمشید ارجمند، تهران: نشر فرزان روز، چاپ پنجم.

-          شایگان، داریوش(الف/۱۳۹۳)، زیر آسمانهای جهان، مصاحبه: رامین جهانبگلو، ترجمه: نازی عظیما، تهران: نشر فرزان روز، چاپ هفتم.

-          شایگان، داریوش(ب/۱۳۹۳)، آمیزش افقها: منتخباتی از آثار، گزینش و تدوین: محمد منصور هاشمی، تهران: نشر فرزان روز، چاپ سوم.

-          شایگان، داریوش(پ/۱۳۹۳)، افسون زدگی جدید، ترجمه: فاطمه ولیانی، تهران: نشر فرزان روز، چاپ هشتم.

-          شایگان داریوش(ت/۱۳۹۳)، بت­های ذهنی خاطرۀ ازلی، تهران: نشر فرزان روز، چاپ اول.

-          شایگان، داریوش(ث/۱۳۹۳)، ادیان و مکتبهای فلسفی هند(دوجلد)، تهران: نشر فرزان روز، چاپ اول.

-          شایگان، داریوش(ج/۱۳۹۳)، نیهیلیسم و تاثیر آن بر تقدیر تاریخی تمدن­های آسیایی، مجلۀ بخارا، شمارۀ ۱۰۰، خرداد و تیر، صفحۀ ۹ – ۳۷.

-          شایگان، داریوش(الف/۱۳۹۴)، پنج اقلیم حضور، تهران:نشر فرهنگ معاصر، چاپ ششم.

-          شایگان، داریوش(ب/۱۳۹۴)، جنون هوشیاری، تهران: چاپ و نشر نظر، چاپ دوم.

-          شایگان، داریوش(پ/۱۳۹۴)، هانری کربن؛ آفاق تفکر معنوی در ایران اسلامی، ترجمه: محمد باقر پرهام، تهران: نشر فرزان روز، چاپ هفتم.

-          شایگان، داریوش(۱۳۹۵)، مصاحبه، گفتگو کننده: میثم نظری، آذر ماه.

-          شایگان، داریوش(۱۳۹۶)، مصاحبه، گفتگو کننده: میثم نظری، اردیبهشت ماه.

-          شریعتی، علی(۱۳۹۵)، بازگشت(مجموعه آثار ۴)، مشهد: نشر سپیده باوران، چاپ اول.

-          فانی، کامران(۱۳۹۳)، جهان­بینی علمی در تمدن غرب، مجلۀ بخارا، شمارۀ ۱۰۳، آذر و دی، صفحه ۴۹ – ۴۰.

-          فردید، سید احمد(۱۳۹۵)، غرب و غرب­زدگی(تقریرات)، تهران: نشر فرنو، چاپ اول.

-          قیصری، علی(۱۳۹۳)، روشنفکران ایران در قرن بیستم، ترجمه: محمد دهقانی، تهران: انتشارات هرمس، چاپ سوم.

-          کاجی، حسین(۱۳۷۸)، کیستی ما از نگاه روشنفکران ایرانی، تهران: انتشارات روزنه، چاپ دوم.

-          گشتر، افسانه(۱۳۸۷)، شایگان از دیدگاه بین فرهنگی، ترجمه: سعید فیروز آبادی، مجلۀ بخارا، شمارۀ ۶۹ و ۶۸، آذر و اسفند، صفحۀ ۶۱۵ – ۶۰۵.

-          میرسپاسی، علی(۱۳۸۷)، روشنفکران ایران: روایت­های یاس و امید، ترجمه: عباس مخبر، تهران: نشر توسعه، چاپ چهارم.

-          میرسپاسی، علی(۱۳۹۳)، تأملی در مدرنیتۀ ایرانی، ترجمه: جلال توکلیان، تهران: نشر طرح نو، چاپ چهارم.

-          نظری، میثم(۱۳۹۵)، شاعرانگی ایرانیان در اندیشۀ داریوش شایگان، دوماهنامۀ دربند، سال دوم، شمارۀ ۳ و ۴، صفحۀ ۱۹-۲۹.

-          نظری، میثم(۱۳۹۶)، هویت و هویت ایرانی در اندیشۀ داریوش شایگان(رساله)، تهران: دانشگاه تهران، زمستان.

-          وحدت، فرزین(۱۳۹۵)، رویارویی فکری ایران با مدرنیت، ترجمه: مهدی حقیقت خواه، تهران: انتشارات ققنوس، چاپ پنجم.

-          هاشمی، محمد منصور(۱۳۸۷)، منظومۀ فکری فیلسوف بازیگوش، مجلۀ بخارا، شمارۀ ۶۹ و ۶۸، آذر و اسفند، صفحۀ ۶۰۴ – ۵۹۳.

-          هاشمی، محمد منصور(الف/۱۳۹۳)، هویت اندیشان و میراث فکری احمد فردید، تهران: نشر کویر، چاپ چهارم.

-          هاشمی، محمد منصور(ب/۱۳۹۳)، آمیزش افقها(مقدمه)، تهران: نشر فرزان روز، چاپ سوم.

-       Shayegan, Daryush. 1997. Cultural Schizophrenia: Islamic Societies Confronting the West. Translated by John Howe. Syracuse, Syracuse University Press.

پژوهشنامه علوم سیاسی

دوره 13، شماره 3
تابستان 1397
صفحه 157-183
  • تاریخ دریافت: 02 خرداد 1397
  • تاریخ بازنگری: 30 مرداد 1397
  • تاریخ پذیرش: 03 مهر 1397