پژوهشنامه علوم سیاسی

چالش‌های اپوزیسیون انگاری انجمن‌های علمی علوم اجتماعی در ایران و تأثیر آن بر توسعه سیاسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

2 دانشیار علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

انجمن‌های علمی و ازجمله انجمن‌های علمی حوزه علوم اجتماعی به‌مثابه نهادهای مدنی، مستقل و خودجوش در دو دهه اخیر با رشد و گسترش فزاینده‌ای روبرو بوده‌اند. چنان‌که بر اساس آمار موجود تا ۴۰۰ انجمن علمی می‌توان شمرد و تعدادی از انجمن‌ها با ایفای نقش مرجعیت علمی، ظرفیت‌سازی، کادر سازی، ایجاد فضای تعامل و گفتگو توانسته‌اند جایگاه قابل‌اعتنایی را در عرصه‌های علمی و فکری ایجاد کنند.
درحالی‌که گسترش نهادهای مدنی به‌عنوان شاخصی از فرایند توسعه سیاسی محسوب می‌شود در جامعه ایران و از سوی نهاد دولت، گسترش انجمن‌های علمی، به‌ویژه انجمن‌های حوزه علوم اجتماعی با چالشی‌تحت عنوان «اپوزیسیون بودگی» و «اپوزیسیون انگاری» روبرو شده و علی‌رغم جایگاه مرجعیت علمی با سیاست «بی‌توجهی» و «عدم شناسایی» نسبت به نقش مشاوره‌ای، کارشناسی در حوزه سیاستی دست‌به‌گریبان‌می‌باشند.
این‌پژوهش با انتخاب سه انجمن علوم سیاسی ایران، جامعه‌شناسی ایران و مطالعات صلح ایران با به‌کارگیری روش کیفی از طریق مصاحبه‌عمیق با فعالین انجمنی و با بهره‌گیری از منابع اسنادی- کتابخانه‌ای تلاش می‌کند به حوزه مغفول «کارکردهای علمی - اجتماعی- سیاستی» انجمن‌ها و چالش‌های پیش رو از منظر اپوزیسیون بودگی بپردازد.
مهم‌ترین یافته پژوهش ناظر بر وجود فاصله میان مدل آرمانی با مدل واقعی تعاملات نهادهای انجمنی با نهاد دولت و جامعه و نیز درک نادرست دولت از محتوی و کارکرد نقادانه نهاده‌های انجمنی علوم اجتماعی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Challenges of the Oppositionalism of the Social Science Societies in Iran and its Impact on Political Development

نویسندگان [English]

  • Mehrdad Khoram Nasr 1
  • Mojtaba Maghsoodi 2

چکیده [English]

Scientific associations of social sciences, as independent, self-governing, civil society organizations, grew exponentially over the last two decades. According to the statistics, up to 400 scientific associations can be counted.
While the expansion of civil society is regarded as an indicator of the political development process, in the Iranian society , the expansion of scientific associations, especially social science associations, faces the challenge of "oppositionism" and "oppositionalism", and despite the position of scientific authority of scientific associations, government chooses The policy of "neglect" and "lack of recognition" towards them.
 This research, by choosing three Iranian scientific associations include Political Science Association, Iran's sociology Association and Iranian Peace Studies scientific associations , and it uses the qualitative method through an interview with activists of associations and using bibliographic methods .
The most important finding of the study is to show the gap between an ideal model and the actual model of the interactions of associative institutions in the state, and misunderstanding of the state about the critical function of the social sciences associations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Scientific associatons
  • social sciences
  • oppositionalism
  • critical knowledge
  • Political Development
اساسنامه انجمن جامعه شناسی ایران.
اساسنامه انجمن علمی مطالعات صلح ایران.
اساسنامه انجمن‌ علوم سیاسی ایران.
اساسنامه تیپ انجمن‌های علمی، وزارت علوم تحقیقات و فناوری.
اسماعیلی، محمد جواد. (۱۳۸۸)، «تأملی بر مقاله «درباره جامعه‌شناسی مردم‌مدار» و نسبت آن با علوم اجتماعی در ایران»، مجله جامعه‌شناسی ایران ۱۰ (۲)، ۱۷۸-۱۸۵.
باتامور، تی. بی. (1371)، نخبگان و جامعه، ترجمه علیرضا طیب. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
بشیریه، حسین.(۱۳۷۴)، جامعه شناسی سیاسی: نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی، تهران: نشر نی.
بشیریه، حسین. (۱۳۷۴)، دولت عقل، تهران: علم نوین.
بیات ریزی، زهره. (۱۳۹۰)، «استفاده از مطالعات اجتماعی در سیاست‌گذاری: تجارب جهانی و دل شوره‌های ایرانی»، مجله مطالعات اجتماعی ایران ۵ (۴).
پور عزت، علی اصغر؛ طاهری عطار، غزاله؛ نجاتی آجی پیشه، مصطفی. (۱۳۸۹)، «چشم انداز اداره دولت و حکومت براساس خط‌مشی‌ها و اسناد راهبردی برخی از انجمن‌های علمی این رشته»، نشریه مدیریت دولتی ۲ (۴)، ۲۳-۳۸.
حق‌پناه، جعفر. (۱۳۷۸)، «اپوزیسیون و امنیت داخلی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، ۴، ۸۳-۹۸.
دوورژه، موریس (۱۳۸۲)، اصول علم سیاسیت. ترجمه ابوالفضل قاضی شریعت پناهی، تهران: میزان.
سرایی، حسن؛ قاسمی، زهرا . (۱۳۸۱)، «گونه شناسی انجمن‌های داوطلبانه در ایران»، مجله جامعه شناسی ایران ۴ (۴)، ۲۶-۵۶.
سیدامامی، کاووس. (۱۳۸۹)، «جای خالی پژوهش‌های تجربی در علوم سیاسی ایران»، پژوهشنامه علوم سیاسی ۵ (۲)، ۱۴۳-۱۶۲.
شورای انجمن‌های علمی ایران. (۱۳۹۵)، نیم قرن تلاش انجمن‌های علمی ایران. تهران: شورای انجمن‌های علمی ایران.
عالم، عبدالرحمن. (۱۳۸۴)، بنیادهای علم سیاست. تهران، نشر نی.
عبداللهی، محمد. (۱۳۸۱)، «عملکرد انجمن‌های علمی در زمینه ترویج توسعه علم و اخلاق.» مجله جامعه شناسی ایران ۴(۱)، ۴۷-۶۳.
عظیمی، علی؛ صنعت جو، اعظم ؛ دیانی، محمد حسین ؛ و فتاحی، رحمت اله. (۱۳۹۶)، «ترجمه دانش و بررسی اثربخشی آن در علوم پزشکی»، تعامل انسان و اطلاعات ۴( ۲)، ۱-۱۶.
علیخواه، فردین. (۱۳۷۶)، «هابرماس و علوم اجتماعی: نظریه شناخت و روش شناسی»، فصلنامه راهبرد، ۱۴.
قانعی راد، محمد امین(۱۳۹۵). الگوی چهار وجهی برای ارزیابی توسعه عوم انسانی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
قدیمی، اکرم ؛ حجازی، الهه. (۱۳۸۸)، «نقش انجمن‌های علمی در توسعه علوم مهندسی»." کنفرانس آموزش مهندسی در 1404". فرهنگستان علوم.
قوام عبدالعلی. (۱۳۸۰)، سیاست‌های مقایسه‌ای. تهران: سمت.
مارش، دیوید و استوکر، جری. (۱۳۹۲) روش و نظریه در علوم سیاسی. ترجمه امیر محمد حاجی یوسفی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
محمدی، محمدعلی. (۱۳۹۰) «چالش میان گفتمان‌های علوم اجتماعی و پارادایم قدرت در ایران»، مجله مطالعات اجتماعی ایران ۵ (۴).
مضطرزاده، فتح‌االله. (۱۳۷۴) «انجمن‌های علمی ایران: گذشته ، حال و آینده»، رهیافت، ۱۱.
مقصودی، مجتبی. (۱۳۹۱)، «جایگاه انجمن‌های علوم سیاسی، روابط بین‌الملل و مطالعات سازمان ملل در رشد علمی و کاربردی کشور»، فصل‌نامه مطالعات بین‌الملی ISJ ۳۲.
منوچهری، عباس. (۱۳۸۷) رهیافت و روش در علوم سیاسی. تهران: سمت.
نراقی، احسان (۱۳۷۹)، تحقیقات اجتماعی در ایران. تهران: انتشارات سخن.
نوروزی، خیابانی مهدی. (۱۳۸۴)، فرهنگ جامع لغات و اصطلاحات سیاسی انگلیسی - فارسی،تهران: نشر نی.
Badie, B. (1984).  Le Développement Politique. Economica.
Burawoy, M. (2005). 2004 American Sociological Association presidential address: for public sociology. The British Journal of Sociology, 56(2), 259-294.‏
 Coston, J. M. (1998). A model and typology of government-NGO relationships. Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, 27(3), 358-382.‏
Easton, D. (1959). The Political System. New York.
Fassin, D. (2009). Une science sociale critique peut-elle être utile?. Tracés. Revue de Sciences humaines, (09), 199-211.‏
Fisher, W. F. (1997). Doing good? The politics and antipolitics of NGO practices. Annual review of anthropology, 26(1), 439-464.‏
Graham, I. D., Logan, J., Harrison, M. B., Straus, S. E., Tetroe, J., Caswell, W., & Robinson, N. (2006). Lost in knowledge translation: time for a map?. Journal of continuing education in the health professions, 26(1), 13-24.‏
Habermas, J. (1990). Moral consciousness and communicative action. Translated by C Lenhardt, & S W Nicholsen. Cambridge: Polity Press.
Habermas, J. (2015). Knowledge and human interests. John Wiley & Sons.‏
King Merton, R. (1968). Social Theory And Social Structure. Simon And Schuster.
Klobucký, R., & Strapcová, K. (2004). Knowledge Utilisation In Public Policy: The Case Of Roma Population Research In Slovakia. International Social Science Journal, 56(179), 57-73.‏
Marie-Hélène Corréard. (2010). Pocket Oxford Hachette French Dictionary. New York: Oxford University Press.
 Nisbet, R. "Developmentalism as a perspective." In Theoretical sociology; perspectives and developments, by J. C., & Tiryakian, E. A. McKinney, 177. New York, Appelton: Century Crofts, 1970.
Orum A. (1983). Introduction to Political Sociology. prentice hall.
Popper, K. (2012). The open society and its enemies. Routledge.‏
Pye, L. (1967). Aspects of political development. Boston: Little Brown.
 Rostow, W. W. (1952). The Process Of Economic Growth. New York: WW Norton,.
Schumpeter, J A. (1943). Capitalism, Socialism an democracy. London: Routledge.
Simpson, I. H., & Simpson, R. L. (1994, June). The transformation of the American sociological association. In Sociological forum (Vol. 9, No. 2, pp. 259-278). Kluwer Academic Publishers-Plenum Publishers.‏
Smolentseva, A. (2003). Challenges to the Russian academic profession. Higher education, 45(4), 391-424.‏
Wallace, R., & Wolf, A. (1986) Contemporary Sociological Theory. Prentice Hall.
 انجمن جامعه شناسی ایران. درباره انجمن،۱۷/2/۱۳۹۷، isa.org.ir .
انجمن علمی مطالعات صلح ایران، ۱۷/2/ ۱۳۹۷، ipsan.ir .
انجمن علوم سیاسی ایران،۱۷/2/۱۳۹۷،ipsa.ir .
پژوهشنامه علوم سیاسی
دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 53
زمستان 1397
صفحه 124-95
  • تاریخ دریافت: 24 آذر 1397
  • تاریخ بازنگری: 05 فروردین 1398
  • تاریخ پذیرش: 19 فروردین 1398