پروبلماتیک ایران: نظریۀ سیاستِ هویت در جریان‌های فکری معاصر ایران با تمرکز بر آرای جواد طباطبایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه ماززندران

2 دانشجو

چکیده

این مقاله در تلاش است تا نشان دهد که چگونه دیدگاه سیاست آلمانی در مجادلات روشنفکری معاصر ایران، به ویژه منظومۀ فکری جواد طباطبایی چشم‌اندازی را برای تبیین پروبلماتیک ایران یا به عبارتی، بحران هویت ایرانی با استفاده از ابزارهای نظری و مفهومی پدید می‌آورد. بر این اساس، مقاله در پی پاسخ به این سؤال است که چگونه دانش سیاست آلمانی در الگوی نظری طباطبایی برای اندیشیدن به آنچه او "پروبلماتیک ایران" می‌نامد مورد استفاده قرار گرفته است؟ نوشتار حاضر بر این مدعاست که دانش سیاست آلمانی از هگل تا اشمیت اندیشه‌ای مبتنی بر حل بحران هویت بر پایۀ ساخت دولت ملی و در عین حال ارائه راهکاری برای برون رفت از بحران‌ها بوده است. بر اساس چنین نگرشی، جواد طباطبایی با تعمیم تجربۀ آلمان قرن نوزدهم و بیستم به شرایط کنونی ایران، بحران هویت ایرانی را ناشی از نقصان در فهم از ایران و ناکارآمدی ایدئولوژی‌های روشنفکری در این زمینه تلقی کرده و حل این بحران را در گرو ظهور دولتِ ملیِ پایدار می‌داند. در فلسفه سیاست طباطبایی، پروبلماتیک ایران با تأسی از اندیشۀ آلمانی در قالب دو گزارۀ اصلی ایرانشهری و ضرورت تأسیس دانشگاه ملی تبیین شده است. بر این اساس، ابتدا به اختصار در این باب سخن خواهیم گفت که اندیشۀ آلمانی چگونه فربه شده و آن گاه در ادامه به ماهیت چنین تأثیرپذیری اشاره می‌شود . از منظر روش‌شناختی، نوشتار حاضر در چارچوب هرمنوتیک اسکینر و با رویکردی انتقادی و هنجاری تدوین شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A reflection on Iranian problematics : The Theory of Identity Politics in Contemporary Iranian Thoughts : Focusing on the votes of Javad Tabatabai

نویسندگان [English]

  • Mohammadtaghi ghezelsofla 1
  • hassan shahsavari 2
1 Mazandaran university
چکیده [English]

This article seeks to show how the viewpoint of German politics in contemporary Iranian intellectual controversies, in particular the intellectual system of Javad Tabatabai, provides a perspective for Iran's problematic explanation, or in other words, the crisis of Iranian identity using theoretical and conceptual tools. Accordingly, the paper seeks to answer the question of how the knowledge of German politics has been used in Tabatabai's theoretical model to think of what he calls "Iranian problematic". The present paper argues that the knowledge of German politics from Hegel to Schmit was based on an idea of identity crisis based on the construction of a national state and at the same time providing a solution to the crisis. Based on such an approach, Javad Tabatabai, with a generalization of the 19th and 20th century German experience to present-day Iran, views the crisis of Iranian identity as a failure to understand Iran and the inadequacy of intellectual ideologies in this regard and to resolve this crisis at the expense of national –stable state. In Tabatabai's philosophy of politics, Iran's problematics is explained by German thought in the form of two main propositions of the Iranian city and the necessity of establishing a national university. On this basis, we will first briefly discuss how German thought faded and then referred to the nature of such influence. methodological point of view, the present paper has been complied Skinner's hermeneutical conceptual possibilities with a critical and normative approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Iran"
  • "Identity"
  • " National Government"
  • "Intellectual Flows"
  • "Javad Tabatabai"
اسکینر، کوئنتین(1393الف). بینش‌های علم سیاست، ترجمۀ فریبرز مجیدی، تهران: فرهنگ جاوید ج 1، چ 1.
-----(1393ب). بنیادهای اندیشۀ سیاسی مدرن، ترجمۀ کاظم فیروزمند، نشر آگه، ج 1، چ 1.
اشمیت، کارل(1391). الاهیات سیاسی، ترجمۀ لیلا چمن‌خواه، تهران، نگاه معاصر، چ 1.
پینکارد، تری(1394). فلسفۀ آلمانی: 1860 1760، ترجمۀ ندا قطرویی، تهران، نشر نی، چ 1.
تولی، جیمز(1383). « روش‌شناسی اسکینر در تحلیل اندیشۀ سیاسی »، ترجمۀ غلامرضا بهروز لک، فصلنامۀ علوم سیاسی، ش 28.
کامی، ریکا(1395). جشن ماتم: هگل و انقلاب فرانسه، ترجمۀ مراد فرهادپور، تهران، نشر لاهیتا، چ 1.
فیرحی، داود(1378). قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام(دورۀ میانه)، تهران، نی، چ 1.
طباطبایی، جواد(1398). ملاحظات دربارۀ دانشگاه، تهران، مینوی خرد، چ 1.
------(1396). زوال اندیشۀ سیاسی در ایران، تهران، مینوی خرد، چ 1.  
------(1395الف). فیلسوف سیاست: جشن نامۀ جواد طباطبایی، تهران، نشر فلات، چ 1.
------( 1395ب). « جشن‌نامۀ فیلسوف سیاست »، مجلۀ فرهنگ امروز، ش 14.
------(1392). خواجه نظام‌الملک طوسی؛ گفتار در تداوم فرهنگی ایران، تهران، مینوی خرد، چ 2.
-------(1390). ابن خلدون و علوم اجتماعی، تهران: نشر ثالث، چ 2.
-------(1387).  جدال قدیم و جدید(تاریخ اندیشۀ سیاسی جدید در اروپا)، تهران، نشر ثالث، چ 1.
-------(1385). مکتب تبریز و مبانی تجددخواهی، تبریزۀ انتشارات ستوده.
------- (1380). دیباچه‌ای بر نظریۀ انحطاط ایران، تهران، نشر نگاه معاصر، چ 1.
-------(1364). « سه روایت فلسفۀ سیاسی هگل »، مجلۀ فرهنگ، ش 1.
میرسپاسی، علی(1381). تأملی در مدرنیتۀ ایرانی: بحثی دربارۀ گفتمان‌های روشنفکری و سیاست مدرنیزاسیون در ایران، ترجمۀ جلال توکلیان، تهران، نشر ثالث، چ 1.
هگل، گ.و(1390). پدیدارشناسی جان، باقر پرهام، تهران، انتشارات کندکاو، چ 1.
 
Hobsbawm, E (1994). “The Structure of Capital”, in G. Elliot (ed). Althusser. Oxford and Cambridge: Blackwell.
koselleck, Reinhart(2008). “ Futures Past: on The Semantics of Historical Time”, New York, Columbia University Press.
-----(1988). “ Critique and Crisis, Enlightenment and the Pathogenesis of Modern Society”, Cambridge, The MIT Press.