پژوهشنامه علوم سیاسی

نقد و بررسی دکترین صدور انقلاب در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (1363-1358)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 روابط بین الملل واحد علوم و تحقیقات

2 استاد علوم سیاسی دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران و استاد بازنشسته دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

موضوع این مقاله، بررسی دکترین صدور انقلاب اسلامی آیت‌الله [امام] خمینی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی از مقطع اشغال سفارت آمریکا تا پایان تحوّلات مربوط به عملیات رمضان و خیبر در جنگ ایران و عراق و نقد این دکترین بر اساس رویکرد سازه‌انگارانه‌ی الکساندر ونت در کتاب نظریه‌ی اجتماعی سیاست بین‌الملل است.
پرسش‌های مقاله معطوف به چیستی صدور انقلاب به مثابه یک دکترین و چگونگی برسازی هویت سیاست خارجی ایران در پرتو تحوّلات عمده سیاست خارجی در مقطع زمانی مورد اشاره بوده است. به منظور پاسخگویی به پرسش‌ها و فراهم آوردن استدلال‌های لازم نخست پیشینه‌ی موضوع پژوهش مورد بررسی قرار گرفته و سپس مفاهیم اصلی مستخرج از نظریه ونت در چارچوب یک مدل نظری گردآوری شده، سپس داده‌های پژوهش بر اساس همین مدل گردآوری شده و مورد نقد قرار گرفته است. در این فرایند به دو نکته‌ی جدید در این مقاله پرداخته شده؛ نخست آن‌که دکترین صدور انقلاب مربوط به مقطع خاصی از تاریخ انقلاب اسلامی بوده و در مقاطع بعدی پایان‌یافته تلقی می‌شود، و دوم آن‌که دکترین‌ها در سیاست خارجی جمهوری اسلامی بیشتر ماهیتی توجیه‌کننده برای اقدامات قبلی دارند و نه راهنمای اقدامات بعدی.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

the study of Ayatollah Khomeini's doctrine of exporting the Islamic Revolution in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran(1979-1984)

نویسندگان [English]

  • Mohammad reza Rashid kordestani 1
  • AliRrza Azghandi 2

چکیده [English]

The subject of this article is the study of Ayatollah Khomeini's doctrine of exporting the Islamic Revolution in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran from the time of the occupation of the U.S embassy to the end of the developments related to Ramadan and Kheibar operations in the Iran-Iraq war. This article also criticizes this doctrine based on the constructivist approach of Alexander Wendt available in his book Social Theory of international Politics. The research questions focus on: what the export of the revolution as a doctrine is and how to construct the identity of Iran's foreign policy in the light of major foreign policy developments over the above-mentioned time period. In order to answer the questions and provide the necessary arguments, first the review of the related literature was examined and then the main concepts derived from Wendt’s theory were collected in the form of a theoretical model. Then, the research data have been collected and analyzed based on this model. In this process, a new point is made in the article: First, the doctrine of exporting the revolution is related to a certain period in the history of the Islamic Revolution and is considered completed in the following periods. And second, the doctrines in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran are more of a justification for the previous actions than a guide to subsequent actions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Doctrine of the Islamic Revolution
  • Foreign Policy Identity
  • Constructivism
  • Theory-History Relationship
  • Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran
ابتکار، معصومه. 1379، تسخیر، تهران: اطلاعات.
احتشامی، انوشیروان، 1378، سیاست خارجی ایران در دوران سازندگی، ابراهیم متقی و زهره پوستین‌چی (مترجمین)، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
ادیب‌زاده، مجید. 1387، زبان، گفتمان و سیاست خارجی، تهران: اختران
ازغندی، علیرضا. 1381، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: قومس
ـــــــــ . 1389، چارچوب‌ها و جهت‌گیری‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تهران، قومس
ـــــــــ . 1394، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، چارچوب‌ها و جهت‌گیری‌ها تهران، قومس
اسپوزیتو، جان، 1382، محسن مدیر شاندچی (مترجم)، تهران، باز.
استوار، مجید. 1392، انقلاب اسلامی و نبرد نمادها، تهران، نگاه معاصر
ایزدی، بیژن. 1377، درآمدی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، قم، دفتر تبلیغات اسلامی
باقی، عمادالدین، 1376، انقلاب و تنازع بقا، تهران، عروج
بخشایشی‌اردستانی، 1375، اصول سیاست خارجی ج.ا.ا، تهران، آوای نور
بروجردی، مهرزاد. 1377، روشنفکران ایرانی و غرب، جمشید شیرازی (مترجم) تهران، فرزان روز
تاجیک، محمدرضا. 1383، سیاست خارجی، عرصه فقدان تصمیم و تدبیر، تهران، فرهنگ گفتمان
جرجیس، فوآد، ای. 1382، امریکا و اسلام سیاسی، محمد کمال سروریان (مترجم)، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی
جنکینز، ریچارد. 1381، هویت اجتماعی، تورج یاراحمدی (مترجم)، تهران، شیرازه
حشمت‌زاده، محمدباقر. 1385، تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر کشورهای اسلامی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
خمینی، روح‌الله. 1362، در جستجوی راه از کلام امام، دفتر پانزدهم، تهران، امیرکبیر
ـــــــــ . صحیفه نور، ج 11
ـــــــــ . صحیفه نور، ج 12
ـــــــــ . صحیفه نور، ج 17
ـــــــــ . صحیفه نور، ج 18
ـــــــــ . صحیفه نور، ج 21
دهقانی‌فیروزآبادی، سیدجلال. 1384، تحول گفتمانی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، روزنامه ایران
ـــــــــ . 1387، چارچوبی مفهومی برای ارزیابی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی
ـــــــــ . و فیروزه دادفر. 1389، الگوهای صدور انقلاب در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، دانشگاه امام صادق
رمضانی، روح‌الله. 1380، چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، نی
ستوده، امیرضا و حمید کاویانی. 1379، بحران 444 روزه در تهران، تهران، موسسه نشر و تحقیقات ذکر
عمیدزنجانی، عباسعلی. 1373، فقه سیاسی، 3 ج، ج 3، تهران، امیرکبیر.
فلاح‌نژاد، علی. 1384، سیاست صدوی انقلاب اسلامی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
فولر، گراهام، 1387، قبله عالم: ژئوپتیک ایران، عباس مخبر (مترجم)، تهران، مرکز
کچویان، حسین. 1384، نظورات گفتمان‌های هویتی ایران، تهران، نشر نی
لاریجانی، محمدجواد. 1369، مقولاتی در استراتژ ملی، تهران، مرکز ترجمه و نشر کتاب.
متقی، ابراهیم و زهره پوستین‌چی. 1390، الگو و روند در سیاست خارجی ایران، قم، دانشگاه مفید
منصوری، جواد. 1365، نظری به سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، امیرکبیر
میلانی، محسن. 1383، شکل‌گیری انقلاب اسلامی: از سلطنت پهلوی تا جمهوری اسلامی، چاپ دوم، مجتبی عطار‌زاده (مترجم)، تهران، گام نو
ونت، الکساندر. 1384، نظریه اجتماعی سیاست بین‌الملل، حمیرا مشیرزاده (مترجم) تهران، وزارت امور خارجه
 
ب. مقالات
رمضانی، روح‌الله. 1378، «صدور انقلاب ایران: سیاست‌ها، اهداف و ابزار»، ایرج یغمایی (مترجم)، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، شماره 2
 
ج. روزنامه‌ها و نشریات
روزنامه اطلاعات 29/4/67
ویژه‌نامه روزنامه شرق 14/8/90
 
فهرست منابع به زبان انگلیسی
A)Books :
Ansari,A.2012,The politics of Nationalism in modern Iran.Newyork,Cambridge university Press
Esposito,John,L and R.k.Ramazani(eds),2001,Iran at the ctossroads,palgrave
halliday,fred,1999,Revolution and worldpolitics,mcmillan press ltd.
holliday ,s.2011,Defining Iran : politics of Resistance,Farnham,Ashgate.
Houghton, David Patrick,(eds),2001,us foreign policy and Iran Hostage crisis, Cambridge university press.
Hunter,s,2014,Iran divided : The historical Roots of Iranian Debates on identity,Cultured and Governanance in The twenty-first Century,London,Rowman and litllefiled
Laclaue,E.1990.New Reflection on the Revolution of our time,London,verso
Maloney,s.2008.Iran’s long reach :Iran as a Pivotal state in the Muslim world,Washington,Dc,United states institute of peace press.
Mousavian, seyed hossein,shahriar shahid sales,2014, Iran and the united states,Bloomsbury Publications Inc.
Ramazani,R.K,1985,Independence without freedom,university of Virginia press.
Reus-smith,c.”Constructivism” in Burchill,s,a,Linklater,R,Donnelly,…(eds),2005 Theories of international Relations, Newyork,palgrave
Hinnesbusch.R and Ehteshami.A(eds) ,2002,The Foreign policies of Middle East studies ,Boulder :lyne Rienner Publications.
Saleh,A,2013,Ethnic identity and the state in Iran,Newyork,palgrave,Mcmillan.
B)Articles :
Akbarzade,Shahram and James Barrys,2016,”state identity in Iranian foreign policy”,British Journed of Middle Eastern studies,43(4),pp.613-629
Karimi fard,hossein,2012,”constructivism,National identity and foreign policy  of the Islamic Republic of Iran”,Asian social science 8(2),pp.239-246
Milani,M,1993,”The Evaluation of the Iranian Presidency from Banisadr to Rafsanjani”,British Journal of Middle Eastern studies,20(1),pp.83-97
Mohammadnia,Mahdi,2011,”A holistic constructivist approach to Iran’s foreign policy” International Journal of business and social science,vol,2,
No4,pp.279-294
wend’t,A,1992 “what state make of it : the social construction of power politics” , International-organizations 46(2),pp.391-425.
پژوهشنامه علوم سیاسی
دوره 15، شماره 4 - شماره پیاپی 60
پاییز 1399
صفحه 143-188
  • تاریخ دریافت: 22 مرداد 1399
  • تاریخ بازنگری: 22 مهر 1399
  • تاریخ پذیرش: 30 آبان 1399