بحران کرونا؛ تغییر یا تداوم الگوهای حکمرانی در دولت جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 عضو هیات علمی

چکیده

استمرار حیات ویروس کرونا و امکان‌ناپذیری چشم‌اندازی برای پایان آن یک مسأله پزشکی را به‌امری اجتماعی بدل کرده است. «بحران‌بودگیِ کرونا» همانند رخدادهایی نظیر جنگ، انقلاب، یا بیماری‌های واگیردار می‌تواند به‌عنوان عامل محرک در تغییر سیاست ملی تلقی شود و بر سرنوشت کشورها اثر بگذارد. اکنون نحوه مواجهه دولت‌ها با بحران کرونا و گمانه-زنی‌ها در رابطه با تأثیر آن بر دولت‌ها محل تبادل نظرهای گسترده‌ای قرار گرفته است. اما آیا بحران کرونا به‌تغییر الگوهای حکمرانی دولت جمهوری اسلامی ایران منجر شده است؟ پاسخ‌گویی به‌این پرسش، با بهره‌گیری از نظریه آشوب جِرِد دایموند و به‌روش توصیف پُرمایه و با محوریت برخی داده‌های خبری، اطلاعات و آمار منتشرشده صورت پذیرفته است. مطابق با مولفه‌های دوازده‌گانه نظریه آشوب، تغییراتی در روش‌های حکمرانی دولت در ایران به‌واسطه هماهنگی و انطباق نسبی با «وضعیت اضطراری ویروسی»، در دستور کار قرار گرفته که با استفاده از توصیفِ دقیق شرایط تاریخی، اجتماعی و سیاسی می‌توان به‌طرح پرسش از تداوم یا تغییر الگوهای حکمرانی در ایران، متأثر از بحران کرونا پرداخت. به‌نظر می‌رسد ساخت دولت در جمهوری اسلامی به‌گونه‌ای صورت‌بنده شده است که بحران کرونا نمی‌تواند الگوهای حکمرانی آن را تغییر دهد و با وجود برخی تغییرات موردی متأثر از شرایط خاص کرونایی، الگوهای حکمرانی در جمهوری اسلامی ایران تداوم یافته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The COVID-19 Crisis, Alteration or Continuity of governance patterns in the Government of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Ali Ghadiri Noferest 1
  • vahid sinaee 2
1 Ph.D Student of Political Science, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
2 Associate Professor Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

The persistence of the corona virus and the impossibility of the prospect of ending it have turned a medical issue into a social one. The "corona crisis", like events such as war, revolution, or infectious diseases, can be seen as a driver of national policy change. How states deal with the Corona crisis and speculation about its impact on governments is now the subject of widespread debate. But has the Corona crisis led to a change in the governing patterns of the state of the Islamic Republic of Iran? Answer this question; Using Diamond Chaos Theory and the method of thik description and with the focus on some news data, information and published statistics, has been done. According to the twelve components of chaos theory, changes in the methods of state in Iran due to coordination and relative adaptation to the "eceptional situation" are on the agenda, which can be asked by accurately describing the historical, social and political conditions. Continuation or change of governance patterns in Iran, affected by the Corona crisis. It seems that the formation of the state in the Islamic Republic has been formulated in such a way that the Corona crisis can not change its governance patterns, and despite some occasional changes due to the special circumstances of Corona, governance patterns in the Islamic Republic of Iran have continued.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Crisis
  • Alteration
  • Continuity
  • Coronavirus
  • Government of the Islamic Republic of Iran
السان، مصطفی (1399)، «مسئولیت مدنی دولت در قبال بیماری­های واگیر (بررسی موردی: کووید-19)»، فصلنامه تحقیقات حقوقی،دوره 23، ویژه­نامه حقوق و کرونا.
آزادارمکی، تقی (1399الف)، گفتارهایی در مورد کرونای ایرانی، بی­جا.
آزادارمکی، تقی (1399ب)، دولت ایران و کرونا، بی­جا.
آگامبن، جورجو (1399)، «وضعیت استثنایی ناشی از اضطراری ناموجه»، در کتاب: پاندمی کرونا دنیا را تکان می­دهد، ترجمه نوید گرگین، تهران: شب­خیز.
بارون، لاینی (1399)، «از واکنش تایوان، سنگاپور و هنگ­کنگ به­شیوع ویروس کرونا چه می­توان آموخت؟»، ترجمه عرفان ثابتی، در کتاب: ثابتی، عرفان [به­کوشش]، ما و کرونا؛ صعب­روزی، بوالعجب­کاری، پریشان عالمی، لس­آنجلس: نشر آسو.
توانایی، احمد (1399)، «مواجهه گفتمانی مطبوعات جمهوری اسلامی ایران در بازنمایی پدیده «کرونا»: بحران یا بیماری؟»، در کتاب:همایون، محمدهادی؛ بنی­اسدی، رضا [به­کوشش]،  آزمون کرونا؛ دیدگاه­ها و راهبردها، ج1، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
چاتنر، آیزاک (1399)، چگونه بیماری­های عالمگیر دنیا را تغییر می­دهد [گفت­وگو با فرانک ام. اسنودن]، ترجمه شیرین کریمی، در کتاب: گروه نقد اقتصاد سیاسی [به­کوشش]،  نقد اقتصاد سیاسی کرونا، بی­جا.
حق­گو، جواد؛ سلیمانی، غلامعلی (1399)، «چگونگی رویارویی رسانه­های دولتی ایران با بحران کرونا»، پژوهشنامه علوم سیاسی، دوره 15، شماره 2.
حیدری، آرش (1399)، واژگونه­خوانی استبداد ایرانی، تهران: انتشارات مانیاهنر.
خلیلی، محسن (1399)، «بازی تاج­وتخت کرونا؛ آموزه­ای برای سیاست­ورزی ایرانی»، پژوهشنامه علوم سیاسی، دوره 15، شماره 2.
خلیلی، محسن (1397)، «ایران پُرهمسایه و سیاست خارجی چندهمسایگی»، پژوهش­های جغرافیای سیاسی، دوره 3، شماره 3.
دالس، مایکل والتز (1395)، طاعون و افول تمدن اسلامی، ترجمه قربان بهزادیان­نژاد، تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
دایموند، جرد (1398)، آشوب، نقاط عطف برای کشورهای بحران­زده، ترجمه اصلان قودجانی، تهران: طرح نو.
دایموند، جرد (1399)، اسلحه، میکرُب و فولاد؛ سرنوشت جوامع انسانی، ترجمه حسن مرتضوی، تهران: بازتاب نگار.
دینی ترکمانی، علی (1399)، «کرونا، پیام­آور بازگشت به­اجتماع»، پویه، شماره 11.
دیویس، مارک؛ لوهم، دوینا (1399)، پاندمی، مردم و روایت، ترجمه اسماعیل یزدان­پور، تهران: موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
رجایی، فرهنگ (1391)، مشکله هویت ایرانیان امروز، تهران: نشر نی.
رفیعی بهابادی، مهدی (04/01/1399)، اعتماد ندارند اما به­توصیه­ها عمل می­کنند، در دسترس در:
رنانی، محسن (27/02/1399)، کرونا و توسعه: کلاس ملی قماربازی، در دسترس در:
رهنما، محمدرحیم؛ بازرگان، مهدی (1399)، «تحلیل الگوهای مکانی-زمانی اپیدمی ویروس کووید 19 و مخاطرات آن در ایران»، فصلنامه دانش مخاطرات، دوره 7، شماره 2.
ژیژک، اسلاوی (1399)، پاندمی کرونا دنیا را تکان می­دهد، ترجمه نوید گرگین، تهران: شب­خیز.
سجادی، حمید (1399)، «ارزیابی راهبردهای نظام مدیریت سیاسی بحران در ایران در مواجهه با تهدیدات همه­گیری کووید-19»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال 15، شماره 2.
شایگان، داریوش (1393)، پنج اقلیم حضور، تهران: فرهنگ معاصر.
شریعتی، شهروز؛ یوسفی، امین (1399)، «پاندمی کرونا و تحلیل پلی­هیوریستیکی سیاست خارجی ایران»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال 15، شماره دوم 2.
صفراهنگ، رسول (1399)، «نقد فرانظری هستی­شناختی حکمرانی دولت­ها در سیاست­گذاری سلامت برای کنترل همه­گیری کووید-19 (مطالعه موردی ایران)»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال 15، شماره 2.
عجم­اوغلو، دارون (1399)، دولتِ پساکووید، ترجمه رضا امیدی، در دسترس در:
عجم­اوغلو، دارون؛ رابینسون، جیمز ای (1392)، چرا کشورها شکست می­خورند، تهران: انتشارات دنیای اقتصاد.
فاضلی، محمد، (1399) «آیا حکمرانی پساکرونا بهتر می­شود؟ متاستاز کرونا بر اقتصاد، سیاست و فرهنگ»، اندیشه ­پویا، سال 9، شماره 66.
فتاحی، سجاد (1399)، «آسیب­شناسی نظام حکم­رانی در مواجهه با کرونا»، در کتاب: سلگی، محمد؛ مطلبی، داریوش؛ غلامی­پور، اسماعیل [به­کوشش]،  کرونا و جامعه ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
فراستخواه، مقصود (1394)، ما ایرانیان، تهران: نشر نی.
فوکو، میشل (1389)، تولد زیست­سیاست، ترجمه رضا نجف­زاده، تهران: نشر نی.
فولر، گراهام (1373)، قبله عالم ژئوپلتیک ایران، ترجمه عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
قزلسفلی، محمدتقی (1399)، سیاست کرونا مابین رتروتوپیا و اتوپیا، تهران: انتشارات امید صبا.
کاتوزیان، همایون (1394)، ایرانیان دوره باستان تا دوره معاصر، ترجمه حسین شهیدی، تهران: نشر مرکز.
کپ، پیوتر (1398)، زبان هراس، ترجمه علی بصارتی، تهران: لوگوس.
کرکو، پیتر؛ سیچرل، پاتریک (1399)، «انتشار ویروس­گونه: کووید 19 در زیست­بوم اخبار ساختگی»، ترجمه هامون نیشابوری، در کتاب: ثابتی، عرفان [به­کوشش]، ما و کرونا؛ صعب­روزی، بوالعجب­کاری، پریشان عالمی، لس­آنجلس: نشر آسو.
کسرایی، محمدسالار (24/03/1399)، کروناویروس و بحران حکومت­گری، در دسترس در:
مالجو، محمد، (1399)، «اثرگذاری متقابل سیاست و کرونا در ایران»، در نقد اقتصاد سیاسی کرونا (221-224)، بی­جا.
محمدپور، محمد (1397)، ضد روش، تهران: لوگوس.
مدنی قهفرخی، سعید (1399)، جامعه مدنی و کرونا تجربه جهانی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
مصلی­نژاد، عباس (1387)، فرهنگ سیاسی ایران، تهران: فرهنگ صبا.
منصوری، مریم (1399)، «چالش ویروس کرونا و رویکرد متمایز جمهوری اسلامی ایران»، در کتاب: همایون، محمدهادی؛ بنی­اسدی، رضا [به­کوشش]،  آزمون کرونا؛ دیدگاه­ها و راهبردها، ج2، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
ناصرمقدسی، عبدالرضا (1399)، جهان­بدنی و آخرالزمان کرونایی، تهران: لوگوس.
ناطق، هما (1389)، از ماست که بر ماست و مصیبت وبا و بلای حکومت، تهران: نگارستان کتاب.
نصیری­حامد، رضا (1399)، «بحران کرونا به­مثابه مجالی برای بازاندیشی در وضعیت سیاسی اکنون»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال 15، شماره 2.
نیلی، مسعود (21/12/1398)، کرونا در بزنگاه حکمرانی، در دسترس در:
هاروی، دیوید (1399)، بیماری فراگیر در عصر نئولیبرال. ترجمه مریم وحدتی، تهران: نشر افکار.
هرمان، چارلز (1392)، سیاست­گذاری خارجی و پافشاری بر خطا، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین­المللی ابرار معاصر تهران.
Afkhami, A. A. (2019). A Modern Contagion: Imperialism and Public Health in Iran's Age of Cholera. Baltimore: Johnes Hopkins University Press.
Tavakoli-Targhi, M. (2009). Everyday Modernity and Religious Inoculation, Irannameh, 24 (4), 431-458.
Geertz C. (1973). Thick description: Toward an Interpretive Theory of Culture. In Interpretations of Cultures. New York: Basic Books.
پایگاه خبری اقتصادآنلاین (07/02/1399)، درخواست وام ایران از صندوق‌ بین‌المللی پول چه شد؟، در دسترس در:
پایگاه خبری انصاف­نیوز (17/01/1399)، جهانپور: آمارهای چین درباره کرونا شوخی بود، در دسترس در:
پایگاه خبری ایرنا (25/07/1399)، بسیج همگانی ملت و دولت را برای مقابله با کرونا در کشور اعلام می­کنم، در دسترس در:
__________ (03/01/1399)، درخواست از روحانی برای قرنطینه درون و برون­شهری تا بیستم فروردین، در دسترس در:
__________ (11/12/1398)، سپاه و بسیج تا غلبه کامل بر کرونا در صحنه خواهند بود، در دسترس در:
__________ (04/02/1399)، طرح هر خانه یک پایگاه سلامت الگوی جهانی می­شود، در دسترس در:
__________ (25/02/1399)، مسابقه جان من، ایران من؛ تلاشی برای ثبت توانمندی کشور در مبارزه با کرونا، در دسترس در:
__________ (18/01/1399)، موسوی: بیش از ۳۰ کشور و سازمان به دولت و ملت ایران کمک کردند، در دسترس در:
__________ (04/02/1399)، نمکی: حاضریم به مردم گرفتار آمریکا کمک کنیم، در دسترس در:
__________ (18/04/1399)، وزیر بهداشت: برنامه داشتیم، اما عده‌ای دچار سهل­انگاری شدند، در دسترس در:
__________ (28/01/1399)، وزیر بهداشت در پاسخ به­یک اقتصاددان: الگوی مدیریت بیماری کرونا منحصر به­ایران است، در دسترس در:
__________ (10/03/1399)، وزیر بهداشت: مقابله ایران با کرونا الگوی موفق جهانی است، در دسترس در:
__________ (28/11/1398)، هیچ مورد مثبتی از کرونای جدید در ایران نداریم، در دسترس در:
پایگاه خبری آفتاب (05/01/1399) مخالفت دلواپسان و اخراج پزشکان بدون مرز از ایران، در دسترس در:
پایگاه خبری بازار (25/01/1399)، درخواست آذربایجان غربی برای تعطیلی صنوف کم­ریسک رد شد، در دسترس در:
پایگاه خبری تابناک (22/12/1398)، گلایه شدید وزیر بهداشت از مردم، در دسترس در:
پایگاه خبری تجارت­نیوز (09/01/1399)، ویروس کرونا چه زمانی وارد ایران شد؟، در دسترس در:
پایگاه خبری تسنیم (06/01/1399)، تخت­روانچی: تحریم‌های آمریکا توان ایران برای مبارزه با کرونا را محدود کرده است، در دسترس در:
__________ (01/05/1399)، معاون وزیر بهداشت: ‌‌مردم کرونا را ساده‌انگاری کردند، در دسترس در:
پایگاه خبری جمعیت امداد دانشجویی امام علی(ع) (06/05/1399)، بیانیه ۵۰۰ نفره اهالی فرهنگ و حقوق برای آزادی موسس جمعیت امام علی (ع)، در دسترس در:
پایگاه خبری دنیای اقتصاد (25/03/1399)، روحانی: موج دوم کرونا نداریم و آنچه هست موج اول است، در دسترس در:
__________ (12/03/1399)، نمکی: باید خود را برای بدترین وضعیت آماده کنیم، در دسترس در:
__________ (26/08/1399)، هشدار وزیر کشور درباره آمارسازی و مخفی‌کاری در موضوع کرونا، در دسترس در:
پایگاه خبری رکنا (02/02/1399)، جدال بین سخنگوی وزارت بهداشت و اعضای شورای شهر تهران بالا گرفت، در دسترس در:
پایگاه خبری عصر ایران (21/04/1399)، اگر همه‌چیز بسته شود، مردم از گرسنگی و بیکاری به­خیابان خواهند آمد، در دسترس در:
پایگاه خبری همشهری (30/08/1399)، معاون وزیر بهداشت استعفا داد، در دسترس در:
__________ (30/08/1399)، نمکی: بعضی کشورها پروتکل‌های کرونا را از ما کپی کردند، در دسترس در:
https://bit.ly/3s43Fiy
WHO Coronavirus Disease (COVID-19) Dashboard, (08/01/2021):
Worldmeter, (04/10/2020), (Reported Cases and Deaths by Country, Territory, or Conveyance):