گفتمان نواصلاح طلبی و گفتمان امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران؛ زیست-جنبش های ریزوماتیکی (1398-1392)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی

2 دکترای علوم سیاسی و روابط بین الملل، دانشیار دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی

3 دکترای علوم سیاسی و مطالعات اسلامی، استاد تمام دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

از زمان شکل گیری گفتمان نو-اصلاح طلبی و عدم توانایی این گفتمان در بهبود وضعیت اقتصادی-اجتماعی و معیشتی اقشار مختلف جامعه بر خلاف دالها و فضای استعاری وعده داده شدۀ آن،شرایطی شکل گرفته که در آن پیکره و بدنۀ جمعی جامعه همراه با رویدادهای ملتهب بیرونی،در شکل شورشی خود مدام به سطح آمده و فضای جامعه را ناامن ساخته است.از این جنبش ها که در طی سالهای 1398-1392 در پاسخ به شرایط نابسامان معیشتی شکل گرفته اند،به«زیست-جنبش»یا«جنبشهای تناسخی بدون سر»یاد می کنندکه با توجه به ویژگیهایی نظیر فاقد«مرکز و رهبری بودن»و سریع بازاحیا شدنشان،مواجهه و کنترل آنها را از منظر«گفتمان امنیت ملی»دشوار ساخته است.در این راستاسئوال اصلی این پژوهش به«رابطۀ عملکرد گفتمان منتخب با گفتمان امنیت ملی نظام ج.ا.ا.»باز می گردد.فرضیۀ اصلی پژوهش ارتباط مستقیم و معنادار بین«کژکارکرد ادراکی و کارکردی گفتمان منتخب بر کارکرد گفتمان امنیت ملی»اختصاص داده شده،جایی که کژکارکرد گفتمان منتخب منجر به پررنگ شدن فاز سخت افزاری گفتمان امنیت ملی می شود.تبیین این مهم،بر مبنای چارچوب نظری دلوزی مبتنی بر انگارۀ«بدن بدون اندام»و بر مبنای روش شناسی«گفتمانی»لاکلائو و موفه در تحلیل زیست جنبشهای ایرانی محقق شده است.نتایج تحقیق بیانگر این مطلب می باشند که این زیست جنبشها در سطح یک«نیروی واکنشی»و«بلوکهای نیاز» همبستۀ آن هستندکه تنها درپناه رخدادهای ملتهب بیرونی امکان بروز و ظهور پیدا کرده وفاقد توانش اتصالات ریزوماتیک در راستای اعمال تغییرات بنیادین و انقلابی بوده و در نتیجه،در حوزۀ گفتمان امنیت ملی تهدید جدی محسوب نمیشوند،بلکه تنها نیازمند راهکارهای نجات ومواجهۀ بلند مدت هستند که بر عهدۀ گفتمان منتخب  بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Discourse of the Neo-Reformists and Rhizomatic Bio-Movements: (2013-2019)

نویسندگان [English]

  • Mahsima Sohrabi 1
  • Mohammadreza Tajik 2
  • Mansoor Mirahmadi Chenarooieh 3
1 Department of Political Science, Faculty of Economic and Political Science, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Department of Political Science, Faculty of Economic and Political Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
3 Department of Political Science, Faculty of Economic and Political Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

In the course of formation of Neo-Reformist Discourse in the Islamic Republic of Iran (IRI), Iran’s society has been witnessed numerous social movements in protest of excruciating socio-economic situation in Iran which have been labeled as “Bio-movements” or “Reincarnating Movements” by virtue of their repeatable nature. In fact, these movements have been evaluated as unpredictable, uncontrollable movements due to their lack of central part and rapid revival by external events. These movements in pluralist societies have been taken into consideration by the aggressive forces due to their canalization in accordance with their goals. Consequently, the current survey has embarked on its concentration on the malfunction of the discourse of Neo-Reformists and its ambivalent repercussions on the function of the discourse of national security within the theoretical frame work of Gilles Deleuze’s “body without organs” and the method of discourse analysis by Laclau and Mouffe. The results of this article proved that the discourse of national security has been caricaturized by the Neo-reformist’s discourse mainly due to its imprecise and inaccurate recognition of the nature of these movements which should be seen as the “need blocs” rather than “Democratic Blocs”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the discourse of Neo-Reformists
  • Rhizomatic connections
  • need blocs
  • Laclau and Mouffe
  • Gilles Deleuze
آذرشب، محمدتقی،. نجم آبادی، مرتضی، و بخشی تلیابی، رامین. (1396). جایگاه امنیت در مکتب کپنهاگ: چارچوبی برای تحلیل. فصلنامه تخصصی علوم سیاسی , 13 (40), 119-146.
احتشامی، علی.؛ سلیمی، حسین.؛ و جوادی نیاکانی، حسن. (1398). راهبردهای تبیین و بسط گفتمان انقلابیگری در دهه پنجم انقلاب. فصلنامه امنیت ملی , 34 (9), 175-209.
افتخاری، اصغر و قاضی زاده، علیرضا. (1397). تحلیل تماتیک امنیت و آزادی اندیشه از منظر امام خامنه ای (مدظله العالی). فصلنامه امنیت ملی , 8 (29), 33-58.
بختیاری، حسین و صالح نیا، علی. (1397). اولویت بندی تهدیدات امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران با روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP). فصلنامۀ مطالعات راهبردی سیاست گذاری عمومی , 8 (27), 255-277.
پیتون، پال. (1387). دلوز و امر سیاسی. (م. رافع, مترجم) تهران: گام نو.
پیشگاهی فرد، زهرا. و احمدی دهکا، فریبرز. (1389). ارزیابی تهدیدات امنیت ملی در مناطق مرزی شمال ایران. آمایش محیط , 3 (9), 53-77.
تاجیک، محمدرضا. (1382). تجربۀ بازی سیاسی در میان ایرانیان. تهران: نی.
تاجیک، محمدرضا. (1399). جریانی در راه است: مانیفستی برای اصلاح طلبی دوم. تهران: تیسا.
تاجیک، محمدرضا. (1384). روایت غیریت و هویت در میان ایرانیان. تهران: فرهنگ گفتمان.
تاجیک، محمدرضا. (1398). زیست جنبش: این جنبش یک جنبش نیست. نگاه معاصر: تهران.
تاجیک، محمدرضا. (1383). گفتمان، پادگفتمان و سیاست. تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.
تاجیک، محمدرضا. (1392). معلم های نادان: رؤیت پذیری و آگاه سازی امر تروماتیک. تهران: تیسا.
تربتی، سروناز. (1395). بررسی ارتباط نگاه محور در فیس بوک: برساخت فانتزی و گفتمان هیستریک (با رویکرد لاکان). فصلنامه مطالعه رسانه های نوین , 2 (8), 1-40.
حاجیانی، ابراهیم. (1391). هویت ایرانی-اسلامی و امنیت پایدار جمهوری اسلامی. آفاق امنیت , 5 (14), 129-150.
حبیب زاده، قاسم. (1398). ابعاد امنیت از منظر امام خامنه ای (مدظله العالی). فصلنامه امنیت ملی , 9 (31), 7-32.
دلوز، ژیل. (1398). تجربه گرایی و سوبژکتیویته: پژوهش در باب طبیعت انسانی بر حسب نظر هیوم. (ع. مشایخی, مترجم) تهران: نی.
دلوز، ژیل. (1397). سینما 1: حرکت-تصویر. (م. اسلامی, مترجم) تهران: انتشارات مینوی خرد.
دلوز، ژیل. (1397). نیچه و فلسفه. (ع. مشایخی, مترجم) تهران: نی.
دولوز، ژیل. (1396). انتقادی و بالینی. (ز. اکسیری, پ. غلامی, & ا. گنجی, مترجم) تهران: بان.
دلوز، ژیل. و گتاری، فلیکس. (1398). فلسفه چیست؟. (م. آخوندزاده, مترجم) تهران: نی.
دولوز، ژیل. و گتاری، فلیکس. (1397). کافکا: به سوی ادبیات اقلیت. (ح. نمکین, مترجم) تهران: بیدگل.
رحیمی، علیرضا. (1398). گفتمان اعتدال و امنیت ملی در جمهوری اسلامی ایران (1396-1392). فصلنامه مطالعات راهبردی , 22 (1), 33-71.
رشیدزاده، فتح الله و کرمی، رضا. (1397). تحلیل امنیت هستی شناختی در اندیشه سیاسی فرمانده معظم کل قوا. فصلنامه امنیت ملی , 8 (27), 11-47.
رضایی پناه، امیر. و شوکتی مقرب، سمیه. (1394). هویت، گفتمان و انتخابات در ایران: مبانی ایدئولوژیک انتخابات 1392. تهران: نویسه.
ژیژک، اسلاوی. (1391). از دموکراسی تا خشونت الهی. م. نویسندگان در, دموکراسی در کدام وضعیت؟ (م. مترجمان, مترجم, ص. 82-101). تهران: منجنیق.
ساتن، دیمین. و مارتین-جونز، دیوید. (1395). دلوز در قابی دیگر. (م. پروانه پور, مترجم) تهران: فرهنگستان هنر.
ساعی، احمد و معصومی، مجید. (1390). تأثیر تروریسم بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه سیاست , 41 (2), 161-177.
سعید، بابی. (1390). هراس بنیادین: اروپامداری و ظهور اسلام گرایی. (غ. جمشیدیها, & م. عنبری, مترجم) تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
سلطانی، سید علی اصغر. (1392). قدرت، گفتمان و زبان: سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران. تهران: نی.
سلطانی نژاد،احمد.،جمشیدی، محمد حسین.، ومحسنی، سجاد. (1395). تحول مفهوم امنیت در پرتو جهانی شدن و فناوری اطلاعات و ارتباطات نوین. سیاست جهانی , 5 (2), 7-42.
سهرابی، مه سیما.؛ تاجیک، محمدرضا و میراحمدی چناروئیه، منصور. (1399). روانکاوی سیاسی و سوژگی سیاسی: ریخت شناسی دلوزی از سوژۀ سیاسی انقلابی درگفتمان اسلام سیاسی 1357 ایران. پژوهشنامه انقلاب اسلامی , 10 (37), 1-21،doi:10.22084/RJIR.2021.23380.3252.
شفیعی نیا، محمد شفیع و مهدیزاده، عطا الله. (1398). تحلیل اهداف وزارت اطلاعات بر اساس گفتمان ولایت فقیه، قانون اساسی و تجارب جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه امنیت ملی , 9 (33), 425-448.
طاهایی، سید جواد. (1392). نقد نظریه امنیت ملی. فصلنامه روابط خارجی , 5 (1), 235-261.
عسگری، محمود. (1399). رویکردی به تهدیدات داخلی ج.ا.ایران از منظر فرماندهی معظم کل قوا. فصلنامه امنیت ملی , 10 (35), 63-92.
عصاریان نژاد، حسین و همکاران. (1398). طراحی الگوی جامعه امن جمهوری اسلامی ایران از منظر مقام معظم رهبری (مدظله العالی). فصلنامه امنیت ملی , 9 (2), 151-170.
فدایی مهربانی، مهدی. (1393). حکمت، معرفت و سیاست در ایران: اندیشۀ سیاسی عرفانی در ایران، از مکتب اصفهان تا حکمای الهی معاصر . تهران: نی.
قجری، حسینعلی و نظری، جواد. (1392). کاربرد تحلیل گفتمان در تحقیقات اجتماعی. تهران: جامعه شناسان.
کرتولیکا، ایگور. (1398). ژیل دلوز. (م. نظامی زاده, مترجم) تهران: ثالث.
کولبروک، کلر. (1399). دلوز: راهنمای سرگشتگان. (م. ز. زمانی, مترجم) تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
کولبروک، کلر. (1387). ژیل دولوز. (ر. سیروان, مترجم) تهران: مرکز.
ماراتی، پائولا. (1395). ژیل دلوز: سینما و فلسفه. (ف. جعفریان, & م. پارسا, مترجم) تهران: شوند.
مشایخی، عادل و آزموده، محسن. (1396). دلوز، ایده، زمان: گفتگویی دربارۀ ژیل دلوز. تهران: ناهید.
مهری، علی. (1398). بررسی رابطه مقبولیت و امنیت در گفتمان ولایت. فصلنامه امنیت ملی , 9 (34), 347-387.
نصری، قدیر. (1392). امنیت جامعه ای به مثابۀ هستۀ حیاتی امنیت ملی پایدار. امنیت پژوهی , 12 (43), 61-91.
هارت، مایکل. (1393). ژیل دولوز: نوآموزی در فلسفه. (ر. نجف زاده, مترجم) تهران: نی.
یورگنسن، ماریان و فیلیپس، لوئیز. (1393). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. (ه. جلیلی, مترجم) تهران: نشر نی.
Behravesh, Meysam. (2014). Iran's Reform Movement: The Enduring Relevance of an Alternative Discourse. Digest of Middle East Studies, 23(2), 262-278. https://doi.org/10.1111/dome.12050
Danish Immigration Service. (2020). Iran: November 2019 Protests. The Danish Immigration Service,Farimagsvej 51A, 4700 Næstved,Denmark : https://www.justice.gov/eoir/page/file/1309006/download
Khosrokhavar, Farhad (2001) Neo‐conservative intellectuals in Iran, Critique: Critical Middle Eastern Studies, 10:19, 5-30, DOI: 10.1080/10669920108720184
Kolyri, Chloe. (2020). The Body Without Organs in Schizoanalysis. Deleuze and Guattari Studies , 14 (3), 481–506, DOI: 10.3366/dlgs.2020.0413.
Shahi,Afshin. & Abdoh-Tabrizi,Ehsan. (2020). Iran’s 2019–2020 Demonstrations: The Changing Dynamics of Political Protests in IRAN. Asian Affairs , 1-41,DOI: 10.1080/03068374.2020.1712889.