مهمترین مولفه‌ها و شاخص‌های فرهنگ سیاسی ایرانیان در عصر شبکه‌های اجتماعی از منظر نخبگان دانشگاهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی

چکیده

فرهنگ سیاسی به‌عنوان بخشی از فرهنگ عمومی که رابطه جامعه و قدرت را مدنظر دارد تاثیر بسزایی در توسعه سیاسی کشورها دارد. این مفهوم در پژوهش‌های مختلفی مورد توجه اندیشمندان و محققان ایرانی و غیرایرانی قرار گرفته و مولفه‌ها و شاخص‌هایی برای آن برشمرده‌اند. اما ظهور شبکه‌های اجتماعی که تعاملات اجتماعی را به‌عنوان بنای فرهنگ تحت تاثیر قرار داده را نمی‌توان بر فرهنگ سیاسی بی‌تاثیر دانست؛ با این فرض، تحقیق حاضر در پاسخ به این سوال که شکل‌گیری شبکه‌های اجتماعی با ظرفیت‌های تعاملی، مشارکتی و عمومی باعث پدیدارشدن یا برجسته شدن چه مولفه‌ها و شاخص‌هایی در فرهنگ سیاسی ایرانیان شده است؟ به روش دلفی از نظرات نخبگان دانشگاهی بهره گرفته است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد هرچند برخی مولفه‌های تاریخی فرهنگ سیاسی ایران همچون مطلق‌گرایی فکری، بی‌اعتمادی، بیگانه‌ستیزی، رفتارهای فراقانونی، خودمداری، افراط‌گرایی و غالب بودن ارزش‌های دینی با ادبیات دیگری در فرهنگ سیاسی ایران از گذشته وجود داشته اما مولفه نقد نظام سیاسی با شاخص‌هایی چون انتقاد از افراد شاخص سیاسی در قدرت، انتشار کلیپ‌های فعالان سیاسی مخالف دولت و نقد سیاست‌های دولت به‌واسطه ظهور شبکه‌های اجتماعی مجازی در فرهنگ سیاسی ایرانیان برجستگی یافته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The most important components and indicators of Iranian political culture in the age of social networks from the perspective of academic elites

چکیده [English]

Political culture as a part of public culture that considers the relationship between society and power has a great impact on the political development of countries. This concept has been considered by Iranian and non-Iranian thinkers and researchers in various researches and its components and indicators have been enumerated.But the emergence of social networks that have influenced social interactions as a building block of culture cannot be considered ineffective in political culture; Assuming this, the present study in response to the question that the formation of social networks with interactive, participatory and public capacities has caused the emergence or prominence of what components and indicators in the Iranian political culture? Delphi method has used the opinions of academic elites.
Findings show that although some historical components of Iranian political culture such as intellectual absolutism, distrust, xenophobia, extrajudicial behavior, self-control, extremism and the predominance of religious values with other literature in Iranian political culture have existed in the past, but the critical component of the political system with characteristics such as criticism. Among the leading political figures in power, the publication of clips of anti-government political activists and the critique of government policies due to the emergence of virtual social networks in the Iranian political culture has emerged.

کلیدواژه‌ها [English]

  • culture
  • politics
  • political culture
  • media
  • social networks
  1. اخوان کاظمی، بهرام (پاییز 1386)، «بررسی تعاملات فرهنگ سیاسی و تحزب در ایران»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال دوم، شماره چهارم، صص 7-32، تهران: انجمن علوم سیاسی ایران.
  2. اسکات، آلن (1388)، فرهنگ سیاسی و جنبش‌های اجتماعی، ترجمه رامین کریمیان، تهران: انتشارات آگه.
  3. اسماعیلی، حمیدرضا (1390)، انقلاب و فرهنگ سیاسی ایران، تهران: انتشارات سوره مهر.
  4. افروغ، عماد (1387)، هویت ایرانی و حقوق فرهنگی، تهران: انتشارات سوره مهر.
  5. امینی، علی‌اکبر و خسروی، محمدعلی (بهار 1389)، «تاثیر فرهنگ سیاسی بر مشارکت سیاسی زنان و دانشجویان»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال دوم، شماره7، صص 127- 142، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزادشهر.
  6. برت، دیوید و کلاینر، آرون و نیکولاس، جی.پل و سولیوان، کوین (1396)، فضای سایبر 2025؛ تصمیمات امروز، بستر فردا هدایت آینده سیاست و الزامات امنیت سایبر، ترجمه احسان کیان خواه
  7. بروگمن، یرون (1393)، درآمدی بر شبکه‌های اجتماعی، ترجمه خلیل میرزایی، چاپ دوم، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
  8. بشیریه، حسین (1384)، موانع توسعه سیاسی در ایران، چاپ پنجم، تهران: گام نو.
  9. بهشتی، محمدحسین (1379)، تاثیر ساختار سیاسی بر فرهنگ سیاسی (دوره صفویه)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد
  10. بیژن، عارف و احسان اعجازی و مهدی لکزی (پاییز 1398)، «واکاوی میزان تاثیرگذاری شبکه‌های اجتماعی بر مشارکت سیاسی (مطالعه موردی ایران و روسیه در سال‌های 2010- 2020)»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال 14، صص 37-80.
  11. جعفرپور کلوری، رشید (1389)، فرهنگ سیاسی در ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  12. جمالی‌اسگویی، سیدجمال (1390)، بررسی تاثیر نهضت مشروطیت بر فرهنگ سیاسی ایرانیان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز
  13. حاجی‌یوسفی، امیرمحمد و محمدعلی طالبی (زمستان 1395)، «موانع مشارکت در چالش میان فرهنگ سیاسی و حکمرانی خوب از دید مدیران ارشد دولت جمهوری اسلامی ایران»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال 12، صص 40-7.
  14. حسینی، سیدمجید (بهار 1391)، «فیلم، معنا و تحول در فرهنگ سیاسی»، فصلنامه سیاست، دوره 42، شماره1، صص 151-165، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
  15. خان‌محمدی، یوسف (1392)، فرهنگ سیاسی و رفتار انتخاباتی، تهران: انتشارات خرسندی.
  16. دلاور، علی و فرهنگی، علی‌اکبر و کریمی، بهزاد (پاییز 1398)، «واتس‌آپ و تجربه زیسته کاربرانش (مورد مطالعه: جوانان بزرگسال شهر تهران) »، رسانه، 1398، شماره 116، صص25-5.
  17. دلاوری، ابوالفضل و قاسمی میمندی، الهام (زمستان 1398)، «منازعه سیاسی، سیاست فرهنگی و فرهنگ عامه در ایران پس از انقلاب (با تمرکز بر سیاست موسیقی)»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال 15، شماره نخست، صص 146-111.
  18. ربانی، علی و شایگان‌فر، فرهاد (زمستان 1389)، «فرهنگ سیاسی ایران و مولفه‌هایش»، فصلنامه سیاست، شماره 4، صص 123-141، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
  19. رضایی، علی‌اکبر و زهره‌ای، محمدعلی (1390)، دیپلماسی فرهنگی؛ نقش فرهنگ در سیاست خارجی و ارائه مدل راهبردی، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
  20. رهبری، محمد (1397)، شبکه‌های اجتماعی مجازی و آنومی‌های نوظهور در ایران، تهران: انتشارات کویر
  21. ساعی، علی و کریمی، زهیر (زمستان 1391)، «تحلیل فرهنگ سیاسی نخبگان سیاسی اصلاح‌طلب و اصول‌گرا»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره سیزدهم، شماره4، صص 150- 116، تهران: انجمن جامعه‌شناسی ایران.
  22. سریع‌القلم، محمود (1386)، فرهنگ سیاسی ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  23. شریف، محمدرضا (1381)، انقلاب آرام؛ درآمدی بر تحول فرهنگ سیاسی در ایران، تهران: انتشارات روزنه.
  24. صادقی‌زاده، سلمان (1393)، جهانی‌شدن، دیالکتیک واهمگرایی و فرهنگ سیاسی مصر و ایران، رساله دکتری دانشگاه تهران.
  25. صنیع‌اجلال، مریم (1384)، درآمدی بر فرهنگ و هویت ایرانی، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
  26. علم، محمدرضا (1387)، سهم فرهنگ سیاسی ایران در ناپایداری احزاب، تهران: انتشارات نیک‌فرجام.
  27. فوکویاما، فرانسیس (1398)، هویت در سیاست جهان معاصر، ترجمه ابراهیم افشار زنجانی، تهران: انتشارات کویر
  28. قیصری، نورالله (1374)، علل نفوذپذیری فرهنگ سیاسی ایران از غرب (در دوران انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس.
  29. قیصری، نورالله (1388)، نخبگان و تحول فرهنگ سیاسی در ایران دوره قاجار، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  30. گل‌محمدی، احمد (1394)، درآمدی بر شناخت و سنجش فرهنگ سیاسی، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
  31. محمدی‌اصل، عباس (1390)، گنج رایگان؛ درآمدی بر جامعه شناسی ایران امروز، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
  32. مصلی‌نژاد، عباس (1387)، فرهنگ سیاسی ایران، چاپ دوم، تهران: فرهنگ صبا.
  33. مصلی‌نژاد، عباس (پاییز 1388)، «واکاوی فرهنگ سیاسی در ایران معاصر بر اساس تئوری انتقادی»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال دوم، شماره 5، صص 47-60، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزادشهر.
  34. مظفری‌پور، زهرا (1390)، دولت رانتیر و بازتولید فرهنگ سیاسی تبعی؛ مطالعه موردی دولت پهلوی (1342- 1357)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
  35. مظلوم خداشهری، مهدی و هادی نوری و محمدرضا غلامی و رضا علیزاده  (تابستان 1399)، «بررسی رابطه توسعه اجتماعی و فرهنگ سیاسی در جامعه ایران»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال 15، شماره 3، صص 200-173.
  36. موسوی، سیدسعید (1389)، تاثیر جهانی‌شدن بر فرهنگ سیاسی جمهوری اسلامی ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
  37. مهدی‌پور، فرشاد (1396)، ما و مسائل فضای مجازی، تهران: سروش
  38. نقیب‌زاده، احمد (1380)، تاثیر فرهنگ ملی بر رفتار سیاسی ایرانیان، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
  39. مردیها، مرتضی (بهار 1397)، «نقش توسعه اقتصادی در تحول فرهنگی؛ عصر پسا جنگ در ایران»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال 13، شماره2، صص 116-87.
  1. Andreeva, M. (2019), (Re) shaping political culture and participation through social networks. Journal of Liberty and International Affairs, 5(2), 43-54.
  2. Cartocci, R. (2011), Political Culture. International Encyclopedia of Political Science,1968-1979
  3. Chekunova , Marina A., Victor V. Barabash, Galina N. Trofimova and Galina N. Lenko (2016), “New media in political communication: general approaches”, SHS Web of Conferences 29 EEIA 2016, published by EDP Sciences.
  4. Duffy,R., (2018),The perils of perception, Atlantic Books, London.
  5. Gil de Zúñiga, Homero & Hsuan-Ting Chen Guest Editors (2019), “Digital Mediaand Politics: Effects of the Great Information and Communication Divides”, Journal of Broadcasting& Electronic Media.
  6. Grabbe, H., Lehne, S., (2015), Emotional Intelligence for EU Democracy, Carnegie Europe, Brussels.
  7. Hänska, Max, and Stefan Bauchowitz. (2017), Tweeting for Brexit: How Social Media Shaped the Referendum Campaign.Accessed on: 20.06.2018.http://www.haenska.net/wp-content/uploads/2017/09/H%C3%A4nska-and-Bauchowitz-2017-Tweetign-for-Brexit-How-social-media-infludenced-.pd
  8. Kahne, Joseph and Benjamin Bowyer. (2018), “The Political Significance of Social Media Activity and Social Networks”. Journal Political Communication Volume 35, 2018 –Issue 3.
  9. Lei, Zhang (2017), “The Influence of Internet Social Media on the Chinese Political System”, Advances in Economics, Business and Management Research, volume 48, Atlantis Press.
  10. Marchenko, Alla (2016), Civic activities in Eastern Europe: links with democratic political culture, East European Politics, 32:1, 12-27, Routledge: Taylor & Francis Group.
  11. Marinescu, Alexandru (2019), Building Political Cultures through Social Media, MA in Culture, Communication, and Globalization, Aalborg University.
  12. Nojang khatami, Richie (August 2013), Between Worlds, among Stories: A Cosmopolitan Approach to Iranian Political Culture, the faculty of graduate and postdoctoral studies (Political Science) the university of British Columbia (Vancouver).
  13. Paletz, D., Owen, D., & Cook, T. (2016), American Government and Politics in The Information Age, v. 2.0.MInneapolis: University of Minnesota Libraries Publishing
  14. Rauschenbach, Rolf (2012), post-conventional politicalCulture via processes of direct democracy: theoretical considerations based on JurgenHabermas and Lawrence Kohlberg, Swiss political Science Review, vol.18, pp. 477-497.
  15. Rystina, Indira Sadybekovna (2013), Evolution of the political culture of the youth of Kazakhstan, Procedia- Social and Behavioral Scienes 89: 413-417, Elsevier. 
  16. Shmargad, Y., & Klar, S. (2019), “How partisan online environments shape communication with political outgroups”. International Journal of Communication,13, 2287–2313.
  17. Swedlow, Brendon. (2013), Chapter: Political Culture. Encyclopedia of Modern Political Thought. Edited by Gregory Claeys, Publisher: CQ Press. pp.624-626
  18. Theocharis, Y. (2014), Is Digitally Networked Participation a Form of Political Participation? Conceptualizing Political Participation(pp. 3-7). Mannheim: Mannheim Centre for European Social Research.
  19. Vieira Costa, Andressa Liegi (2018), “Political Culture and Democracy in Latin America: Perspectives on Brazil and Colombia”, Encuentro Latino americano, Vol. 5 No. 1, Universidade de Lisboa.
  20. Voinea, Camelia Florela (March 2021), “Anticipatory Backgroundsin Classic Political Culture Theory.Why WouldIt Matter?”, European Journal of Political Culture, Volume 1, Issue 1, pp 46-56.

Wessels, B. (2018), Communicative civic-ness: social media and political culture.New York: Routledge.