مطالعه عوامل مؤثر بر سرمایه سیاسی ایرانیان: فراترکیب پژوهش‌های بازه زمانی 1386 الی 1400

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، علوم سیاسی-توسعه، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران

2 گروه تاریخ و جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

3 دانشجوی دکتری، جامعه‌شناسی فرهنگی، دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

4 دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران

چکیده

با توجه به اهمیت یافتن موضوع سرمایه سیاسی و روند رو به رشد آن در ایران، از دهه‌های گذشته مطالعاتی پیرامون این موضوع انجام شده؛ اما مطالعات حول یک سؤال مشترک، غالباً ً نتایج ناهمسویی را داشته‌اند. بنابراین؛ هدف این پژوهش، ترکیب یافته‌های پژوهشهای کیفی و کمی انجام شده در مورد عوامل مؤثر بر سرمایه سیاسی در ایران به منظور کسب نتیجه‌ای منسجم از یافته‌های پژوهشی آنهاست. روش پژوهش از نوع فراترکیب مطالعات کمی و کیفی دربازه زمانی 1386-1400 به روش تعمدی غیر احتمالی است که حجم نمونه برابر با 35 سند تحقیقی است. این اسناد برحسب اعتبار و روایی تحقیق، کیفیت پژوهش، معیار علمی-پژوهشی بودن و ارتباط با سرمایه سیاسی انتخاب شدند. نتایج نشان داد 5 شاخص مهم اجتماعی (رضایت اجتماعی، مشارکت اجتماعی، اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی)، فرهنگی (سواد رسانه‌ای، تعهد اخلاقی، عملکرد رسانه ملی، فرهنگ سیاسی)، اقتصادی (ارتقای شاخص کیفیت زندگی، بهبود مسائل رفاهی-مادی) و سیاسی (سیاست‌گذاری اجتماعی، حکمرانی مطلوب، کارایی اجتماعی-سیاسی) در افزایش و کاهش سرمایه سیاسی شهروندان در بازه زمانی فوق مؤثر بوده است. هرچه شاخص‌های فوق در حد نرمالی قرار بگیرند، به همان اندازه سرمایه سیاسی (انسجام سیاسی، فرهنگ سیاسی، اعتماد سیاسی و مشارکت سیاسی) در جامعه در وضعیت مطلوب و بهتری قرار خواهد گرفت و در سیاست‌گذاری اجتماعی (انتخابات ملی-محلی)، میزان مشارکت سیاسی افزایش خواهد یافت. مشروعیت سیاسی، نیز منوط به میزانی از سرمایه سیاسی است که در این تحقیق به آن پرداخته‌شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Studying the factors affecting the political capital of Iranians: Metasynthesis of researches from 1386 to 1400

نویسندگان [English]

  • Akbar Zolfaghari 1
  • Taha Ashayeri 2
  • Tahere Jahanparvar 3
  • Moslem Souri 4
1 Assistant Professor, Political Science-Development, Faculty of Social Sciences, Payame Noor University, Tehran
2 Department of History and Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil,
3 PhD Student, Cultural Sociology, Faculty of Social Sciences, Communication and Media, Islamic Azad University, Tehran
4 PhD student in Sociology of Social Issues, Islamic Azad University, North Tehran Branch, Tehran
چکیده [English]

Due to the importance of finding the issue of political capital and its growing trend in Iran, studies have been conducted on this issue since the past decades; But studies around a common question often have inconsistent results. So; The purpose of this research is to combine the findings of qualitative and quantitative research on the factors affecting political capital in Iran in order to obtain a coherent result from their research findings. The research method is a combination of quantitative and qualitative studies in the period of 1396-1386 with the possibility of intentional non-probability method that the sample size is equal to 35 research documents. These documents were selected based on the validity and validity of the research, the quality of the research and the criterion of scientific research and the relationship with political capital. The results show that 5 important social indicators (social satisfaction, social participation, social trust, social cohesion), cultural (media literacy, moral commitment, national media performance, political culture), economic (improving quality of life index, improving welfare-material issues) And political (social policy-making, good governance, socio-political efficiency) has been effective in increasing and decreasing the political capital of citizens in the above period. The more normal the above indicators are, the better the political capital (political cohesion, political culture, political trust and political participation) in society will be and in social policy-making (national-local elections), the level of political participation will increase. Political legitimacy also depends on the amount of political capital addressed in this study

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Satisfaction
  • Diplomacy
  • Media Literacy
  • Quality of Life
  • Political Culture
  1. ارسیا، ‌بابک؛ و ساعی، ‌احمد. (۱۳۹۸). تأثیر سرمایه اجتماعی دولت بر توسعه سیاسی از دیدگاه شهروندان تهرانی. دانش سیاسی، 29(15)، 1-28.

    ‌‫اسدپور، آسیه؛ و مرادی، علیرضا. (۱۳۹۹). نقش سواد رسانه‌ای در اعتماد سیاسی (مورد مطالعه:مردم شهر شاهین‌شهر). رسانه، 120(31)، 55-81.

    ‌‫اسدی، عباس؛ و رضوی، سیدمهدی. (۱۳۹۴). اعتماد سیاسی در جامعه چندرسانه‌ای (با تأکید بر نقش رسانه ملی در اعتماد سیاسی شهروندان جمهوری اسلامی). پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 14(4)، 139-156.

    ‌‫اشتریان، کیومرث؛ و امیرزاده، محمدرضا. (۱۳۹۲). بررسی تأثیرات انتظارات سیاسی بر اعتماد مردم نسبت به مسئولان (بررسی موردی شهر تهران). پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 4(2)، 77-96.

    ‌‫اصغری، حرمت؛ و اسدی، اسماعیل. (۱۳۹۲). تأثیر پاسخگویی بر اعتماد عمومی و اعتماد سیاسی (مورد مطالعه: سازمان‌های دولتی ایران). خط مشی گذاری عمومی در مدیریت (رسالت مدیریت دولتی)، 4(9-10)، 53-75. بازیابی از SID.

    ‌‫اعتمادی فرد، سیدمهدی. (۱۳۹۲). بررسی جامعه شناسانه اعتماد سیاسی-اجتماعی دانشجویان در ایران (با تکیه بر تحلیل ثانویه چند پیمایش ملی). فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 6(3)، 27-54.

    ‌‫اقایی‌خانه‌برق، علی؛ غریب‌زاده، رامین؛ و ازادی‌بریس، لیلی. (۱۳۹۹). مدلیابی نقش فرهنگ سیاسی در مشارکت و اعتماد سیاسی با میانجی گری سرمایه اجتماعی. مطالعات رهبری فرهنگی، 4(2)، 68-81.

    ‌‫امام‌جمعه‌زاده، سیدجواد؛ مهرابی‌کوشکی، راضیه؛ و رهبرقاضی، محمودرضا. (۱۳۹۳). بررسی نقش ابعاد ساختاری و ارتباطی سرمایه اجتماعی در تبیین مشارکت سیاسی (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه اصفهان). راهبرد، 70(23)، 153-178.

    ‌‫ایور، هژار؛ و راد، فیروز. (۱۳۹۶). بررسی عوامل اجتماعی جامعه‌پذیری سیاسی مرتبط با میزان گرایش به دموکراسی در بین دانشجویان بومی دانشگاه‌های شهر مهاباد. مطالعات جامعه شناسی، 37(10)، 25-41.

    ‌‫پناهی، محمد حسین؛ و شایگان، فریبا. (۱۳۸۶). اثر میزان دینداری بر اعتماد سیاسی. فصلنامه علوم اجتماعی، 14(37)، 73-108.

    ‌‫پورفرد، مسعود. (۱۳۹۲). وحدت و همبستگی سیاسی از منظر قرآن. سیاست متعالیه، 2(1)، 29-48.

    ‌‫پیران‌نژاد، علی؛ و عبادی، نغمه. (۱۳۹۱). سرمایه سیاسی و اینترنت: بررسی سطح سرمایه سیاسی و تأثیر استفاده از اینترنت بر ابعاد آن. علوم مدیریت ایران، 28(7)، 1-26.

    ‌‫تاجیک، محمدرضا؛ و جعفری، روح الله. (۱۳۸۷). بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی و مشارکت سیاسی بین دانشجویان دانشگاههای تهران. فرهنگ اندیشه، (26).

    ‌‫جعفرآبادی، ابوطالب؛ کفاشی، دکترمجید؛ و صدیقی، دکتربهرنگ. (۱۳۹۷). تبیین جامعه شناختی تأثیر اعتماد اجتماعی بر مشارکت سیاسی (مورد مطالعه: مردم شهر گرگان 1395). مطالعات سیاسی، 39(10)، 159-186.

    ‌‫جهان‌بین، فرزاد؛ و امامی، اعظم. (۱۳۹۳). سرمایه اجتماعی حلقه ارتباطی قدرت نرم، امنیت نرم، تهدید نرم. مطالعات قدرت نرم، 10(4)، 49-74.

    ‌‫جهانگیری، جهانگیر؛ و ابوترابی‌زارچی، فاطمه. (۱۳۹۱). تحلیل عوامل مرتبط با اعتماد سیاسی دانشجویان (پیمایش در میان دانشجویان دانشگاه شیراز). دانش سیاسی، 16(8)، 5-26.

    ‌‫حبیب پور؛ کرم؛ موسوی خورشیدی؛ و سید حمیدرضا. (۱۳۹۵). رابطه بین سرمایه اجتماعی و مشارکت سیاسی (مطالعه موردی: شهروندان قم). فصلنامه رفاه اجتماعی، 16(62)، 359-391.

    ‌‫خانباشی، محمد. (۱۳۹۰). تأثیر عوامل اقتصادی بر سطح اعتماد سیاسی. راهبرد، 20(4)، 276-316.

    ‌‫خانباشی، محمد؛ زاهدی، شمس‌السادات؛ و الوانی، سیدمهدی. (۱۳۹۱). نقش عوامل راهبردی محیطی در تبیین اعتماد سیاسی (با تأکید بر عامل میانجی اعتماد عمومی به سازمان‌های دولتی). چشم انداز مدیریت دولتی، 10(0)، 77-112.

    ‌‫خواجه‌سروی، غلامرضا؛ و فرهادی، عباس. (۱۳۹۷). مؤلفه‌های اعتماد سیاسی در جمهوری اسلامی ایران. جامعه شناسی سیاسی ایران، 1(1)، 53-80.

    ‌‫خوش‌فر، غلامرضا؛ باقریان‌جلودار، مصطفی؛ میرزاخانی، شهربانو؛ و جندقی‌میرمحله، فاطمه. (۱۳۹۸). بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی با مشارکت سیاسی شهروندان (مورد مطالعه: شهر گرگان). پژوهش‌های جامعه شناسی معاصر، 14(8)، 27-52.

    ‌‫دامغانیان، حسین؛ و کشاورز، محمد. (۱۳۹۹). واکاوی تأثیر بیماری کووید-19 بر اعتماد سیاسی با توجه به نقش میانجی سرمایه اجتماعی و نقش تعدیل‌گر رسانه‌های اجتماعی. دولت پژوهی، 22(6)، 177-213.

    ‌‫ذوالفقاری، اکبر. (۱۴۰۰). تحلیل عوامل اجتماعی مؤثر بر اعتماد سیاسی از منظر افکار عمومی مردم یزد. فصلنامه جامعه شناسی سیاسی ایران، 4(1)، 308-342.

    ‌‫ذوالفقاری، اکبر؛ و جعفری‌علی‌آبادی، عاطفه. (۱۳۹۷). تبیین اعتماد سیاسی ایرانیان به‌مثابه سرمایهٔ سیاسی؛ فراتحلیل پژوهش‌های موجود. جامعه شناسی سیاسی ایران، 3(1)، 31-61.

    ‌‫راد، فیروز؛ و فتحی، علی. (۱۳۹۳). تحلیل جامعه شناختی رابطهٔ سرمایهٔ اجتماعی با توسعهٔ سیاسی در ایران از سال 1357-1384. تغییرات اجتماعی - فرهنگی، 43(11)، 43-67.

    ‌‫رهبر، عباسعلی؛ و حیدری، فاطمه. (۱۳۹۰). تأثیر سرمایه اجتماعی بر ارتقاء سیاستگذاری. پژوهشنامه روابط بین الملل، سال چهارم، 219-253.

    ‌‫زاهدی، شمس‌السادات؛ و خانباشی، محمد. (۱۳۹۰). از اعتماد عمومی تا اعتماد سیاسی (پژوهشی پیرامون رابطه اعتماد عمومی و اعتماد سیاسی در ایران). پژوهش‌های مدیریت در ایران، 4(15)، 73-96.

    ‌‫ساعی، علی؛ و روشن، تینا. (۱۳۹۲). تحلیل فازی اعتماد سیاسی استادان دانشگاه. مطالعات اجتماعی ایران، 22(7)، 59-86.

    ‌‫سرایی، حسن؛ و صفیری، نسرین. (۱۳۸۸). بررسی اعتماد سیاسی دانشجویان: مطالعه دانشجویان دانشگاه امیرکبیر. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 4(0)، 71-96.

    ‌‫سردارنیا، خلیل‌اله؛ قدرتی، حسین؛ و اسلام، علیرضا. (۱۳۸۸). تأثیر حکمرانی خوب و سرمایه اجتماعی بر اعتماد سیاسی : مطالعه موردی؛ شهرهای مشهد و سبزوار. پژوهشنامه علوم سیاسی، 17(5)، 135-166.

    ‌‫سعادتی، موسی. (۱۳۸۹). بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی، همسرآزاری و سلامت روانی در بین زنان متأهل شهر تبریز (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشکده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی.

    ‌‫سیدامامی، دکترکاووس؛ و منتظری‌مقدم، رضا. (۱۳۹۱). نقش فرهنگ اعتمادو عملکرد نهادهای سیاسی در ایجاد اعتماد سیاسی: بررسی پیمایشی دانشجویان دانشگاه‌های تهران. پژوهشنامه علوم سیاسی، 28(7)، 189-216.

    ‌‫سیدامامی، کاووس. (۱۳۸۶). مشارکت سیاسی دانشجویان : ارزیابی برخی از پیش بینی کننده‌های مشارکت سیاسی. پژوهشنامه علوم سیاسی، 6(2)، 59-78.

    ‌‫شایگان، فریبا. (۱۳۸۷). بررسی عوامل تأثیرگذار بر اعتماد سیاسی. دانش سیاسی، 7(4)، 153-180.

    ‌‫شایگان، فریبا. (۱۳۸۹). نگرش نسبت به رفاه اجتماعی - اقتصادی و رابطه آن با اعتماد سیاسی در شهر تهران. برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 3(1)، 145-178.

    ‌‫طالبی، ابوتراب؛ حیدری، سیامک؛ و فاطمی‌نیا، سیاوش. (۱۳۸۷). عوامل مؤثر در اعتماد سیاسی : پیمایشی میان دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف. پژوهشنامه علوم سیاسی، 12(3)، 179-208.

    ‌‫طبری، احسان. (۱۳۶۸). شناخت و سنجش مارکسیسم. موسسه انتشارات امیرکبیر.

    ‌‫عبادی، نغمه؛ قلی‌پور، آرین؛ و پیران‌نژاد، علی. (۱۳۹۳). شناسایی عوامل اثرگذار بر سرمایه سیاسی. فرآیند مدیریت و توسعه، 88(28)، 29-52.

    ‌‫عدلی‌پور:مد؛ قاسمی، وحید؛ قصابی، رضوان؛ و طاهری، نقی. (۱۳۹۳). تأثیر استفاده از شبکهٔ اجتماعی فیس‌بوک بر اعتماد و مشارکت سیاسی جوانان. مطالعات فرهنگ - ارتباطات، 60(15)، 191-212.

    ‌‫فیلد، جان. (۱۳۸۶). سرمایه اجتماعی. (غلامرضا غفاری و حسین رمضانی، مترجمان). کویر.

    ‌‫کربلایی‌اصل، حسین. (۱۳۹۴). شاخص‌های انسجام در تفکر سیاسی اسلام. فرهنگ پژوهش، 24(8)، 5-30.

    ‌‫کوشکی، امین. (۱۳۹۶). بررسی رابطه میان میزان استفاده از رسانه‌های جمعی در شهرها و اعتماد سیاسی شهروندی؛ نمونه موردی: معلمین شهرستان سبزوار. مدیریت شهری و روستایی، 47(18)، 169-182.

    ‌‫گرنفل، مایکل. (۱۳۹۹). مفاهیم کلیدی پیربوردیو. (محمد عبداللهی و محمدمهدی لبیبی، مترجمان). افکار جدید.

    ‌‫مرادی، سالار؛ و دلاوری، ابوالفضل. (۱۳۹۸). سنجش اعتماد سیاسی و شناسایی عوامل مؤثر بر آن در استان کردستان. پژوهش‌های راهبردی سیاست، 29(8)، 81-110.

    ‌‫مرادی، سالار؛ کواکبیان، مصطفی؛ و فلاحت‌پیشه، حشمت‌الله. (۱۳۹۶). فراتحلیل مطالعات اعتماد سیاسی در ایران پس از انقلاب اسلامی. پژوهشنامه انقلاب اسلامی، 24(7)، 105-133.

    ‌‫مولایی، محمدرضا. (۱۳۹۷). نقش دانش و اعتماد سیاسی در پیش بینی علاقه مندی دانشجویان به مشارکت سیاسی. دانش سیاسی، 27(14)، 141-162.

    ‌‫نرگسیان، عباس؛ دیندار، یاشار؛ و طهماسبی‌آقبلاغی، داریوش. (۱۳۹۴). مطالعة تأثیر ابزارهای مدرن بازاریابی سیاسی بر مشارکت سیاسی، اعتماد عمومی و انسجام ملی (مطالعه شهروندان منطقه 6 شهر تهران). مدیریت فرهنگ سازمانی، 38(14)، 995-1017.

    ‌‫نیک‌ملکی، محمد؛ مجیدی، حسن؛ و خانی‌ملکوه، محمد. (۱۳۹۴). تأثیر شبکه‌های ماهواره‌ای بر فرهنگ سیاسی. مطالعات ملی، 62(16)، 95-112.

    ‌‫هاشمی، ضیاء؛ فولادیان، مجید؛ و فاطمی‌امین، زینب. (۱۳۸۸). بررسی عوامل اجتماعی و روانی مؤثر بر مشارکت سیاسی مردم شهر تهران. پژوهشنامه علوم سیاسی، 17(5)، 199-227.

    Almond, Gabriel Abraham; & Verba, Sidney. (2015). The civic culture: Political attitudes and democracy in five nations. Princeton university press.

    Bourdieu, Pierre. (1981). La représentation politique. Actes de la recherche en sciences sociales, 36(1), 3-24.

    Bourdieu, Pierre. (1990). The logic of practice. Stanford university press.

    Bourdieu, Pierre; & Richardson, John G. (1986). Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education. The forms of capital, 241, 258.

    Casey, Kimberly L. (2008). Defining political capital: A reconsideration of Bourdieu’s interconvertibility theory. St Louis, USA: Lab for Integrated Learning and Technology: University of Missouri.

    1. Hunter, John; L. Schmidt, Frank; & B. Jackson, Gregg. (1986). Meta-Analysis: Cumulating Research Findings Across Studies Sage Publications: Beverly Hills, 1982, 176 pp. Educational Researcher, 15(8), 20-21.

    Huntington, Samuel P; & Nelson, Joan M. (2013). No easy choice. In No Easy Choice. Harvard University Press.

    Kauppi, Niilo. (2003). Bourdieu’s political sociology and the politics of European integration. Theory and society, 32(5), 775-789.

    Milbrath, Lester W. (1981). Political participation. In The handbook of political behavior (pp. 197-240). Springer.

    Parry, G; & Moyser, G. (1990). A Map of Political Participation in Britain Government & Opposition Vol. 25.

    Turner, Bryan S. (2000). Islam Civil Society on Citizenship: Reflection on the Sociology of Citizenship and Islamic Studies.