نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

تحلیل گفتمانی به عنوان یکی از روش‌های مطالعة پدیده‌ها در علوم انسانی به چگونگی تأثیر افکار و ایده‌های نظام‌مند بر امور اجتماعی می‌پردازد. هر نظام گفتمانی از سه ویژگی استیلا، ضدیت و عاملیت برخوردار است. بر اساس پروژة استیلا، یک نظام درصدد سیطره بر تمامی ارکان یک جامعه است. این نظام برای بقای خویش نیازمند غیرِ بیرونی است تا بتواند حیات خود را بر اساس آن توجیه کند. همچنین زمانی که نظام گفتمانی، قدرت توجیه‌کنندگی خود را ازدست می‌دهد، نیروهای آن مجموعة گفتمانی، به صورت خودجوش به بازتعریف آن گفتمان می‌پردازند. در جمهوری اسلامی ایران بعد از ماجرای عزل بنی‌صدر، گفتمان اسلام‌گرایی با کنار گذاشتن گفتمان ملی‌گرایی لیبرال، سیطره یافت. این گفتمان که تاکنون تداوم یافته است، دال‌هایی مانند عدالت اجتماعی، دفاع از مظلوم و ظلم‌ستیزی را مورد توجه قرار داد و مجموعة غرب به‌ویژه امریکا را به عنوان غیرِ بیرونیِ خود، بازتعریف کرد. خرده‌گفتمان‌های این گفتمان مسلط، تاکنون با عطف توجه به دال‌هایی مانند امنیت و قدرت، هر کدام از دال‌های محوری این گفتمان را مورد توجه قرار داده‌اند. بنابراین با چنین رویکردی درصدد مقایسة دو خُرده‌گفتمان آرمان‌گرای ارزش‌محور و ایدئولوژیک ارزش‌محورِ عمل‌گرا هستیم که در دو مقطع زمانی 68-1360 و 1384 تاکنون به وقوع پیوسته است. هر کدام از این دو خرده‌گفتمان به دلیل تأکید بیشتر بر دال‌های گفتمان اسلام‌گرایی مانند عدالت اجتماعی، ظلم‌ستیزی، دفاع از مظلوم و استکبارستیزی، ضمن پاره‌ای تمایزهای شکلی، از نظر محتوایی مشابه یکدیگرند.
مقالةحاضر این تمایز شکلی و مشابهت محتوایی را در سطح خُرد بر کشورهای افغانستان و عراق، در سطح میانی بر لبنان و فلسطین و در سطح کلان بر امریکا و انگلیس مورد بررسی و کنکاش قرار می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

• سیاست خارجی
• گفتمان
• خرده‌گفتمان
• خرده‌گفتمان آرمان‌گرای ارزش‌محور
• خرده‌گفتمان ایدئولوژیک ارزش‌محورِ عمل‌گرا

عنوان مقاله [English]

Behavioral Comparison of Iran’s Foreign Policy (Discourse of Value- Oriented Idealism and That of Value – Oriented Ideological Pragmatism)

چکیده [English]

Discourse analysis as one of the methods of study of phenomena in humanities addresses the impact of systematic ideas and thoughts on social affairs .Each discourse system has got three characteristics: dominance, opposition, and agency. According to the dominance project, a system attempts to dominate on a society as a whole. This system needs an external "other " to justify its own existence. While a discourse system loses its justifying competency, its forces start redefining that discourse automatically. Following Banisadr's deposal from presidency, Islamism discourse dominated by putting aside the liberal-national discourse. This discourse ,surviving up to now, has focused on signifiers as: social justice, defense of the oppressed ,anti-oppression campaign; and redefined the west, especially the US ,as an external "other". Focusing on signifiers as security and power, the micro-discourses of this dominant discourse have marked its core signifiers. Therefore, adopting such an approach,we will compare two dominant discourses : the value-oriented idealism ,and the value-oriented ideological pragmatism which occurred during two periods, 1360-68 , and from 1384 up to now. Because of insisting on signifiers of Islamism such as social justice ,anti-oppression campaign, defense of the oppressed and anti-arrogance. These two discourses have similar contents in spite of certain formal distinctions.The present article examines this formal distinction and content similarity in three levels: micro –in case of Afghanistan and Iraq- , meso-in case of Lebanon and Palestine- ,and macro in that of the US and Britain.

کلیدواژه‌ها [English]

• policy
• Discourse
• micro-discourse
• value-oriented Idealism discourse
• value-oriented ideological pragmatism discourse