ایران و نظم بین‏ المللی جدید در پرتو وضعیت سه‏ گانه‏ سازنده، مخالف و پذیرنده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی

2 دکتری روابط بین‌الملل از دانشگاه تهران

چکیده

دوران گذار در نظم بین‌المللی دورانی یکسره در چالش یا صرف فرصت برای کشورهایی با سطوح متفاوت قدرت نیست. این دوران بسته به هوشمندی رهبران و تصمیم‌گیران کشورها در تدوین هوشمندانه استراتژی کلان یا غفلت از این امر می‌تواند سرشار از فرصت برای ارتقای جایگاه یا افول آن کشور در مناسبات بین‌المللی باشد. این مقاله به‌دنبال بازشناسی نقش‏های مختلف کنشگران دولتی در نظم بین‏المللی درحال تغییر است. نویسندگان ضمن مفهوم‏پردازی و تدقیق مفهومی نظم بین‏المللی، برآنند که کنشگران دولتی به سه دسته سازنده نظم، مخالف نظم و پذیرنده نظم تقسیم می‏شوند. در این میان نقطه ادعایی مقاله این است که یک دولت در هر سطحی از قدرت باشد می‌تواند با در پیش‌گرفتن الزاماتی استراتژیک در یک یا چند بُعد از نظم درحال تغییر، نقش سازنده ایفا کند. بدیهی است در جهان دائم متحول و پویای مناسبات چندسطحی دولت‌ها، پذیرفتن هر نقش، الزامات داخلی و ساختاری را بر یک کشور ضروری می‌سازد. در این میان، جمهوری اسلامی ایران با پذیرش هریک از موقعیت‌های فوق در نظم درحال تغییر بین‌المللی، باید بایسته‌ها و الزاماتی را در حوزه تدوین و اجرای استراتژی درپیش بگیرد. در این مقاله با اتکا به صورت‌بندی وضعیت نظم درحال گذار بین‌المللی از نگاه آیت‌الله خامنه‌ای به‌عنوان تصمیم‌گیر کلیدی ایران امروز، بعد از طراحی چهارچوب مفهومی دوران گذار، به این پرسش اساسی پاسخ داده است که الگوی کلیدی بایسته‌های کلان ایران در انتخاب نقش سازنده نظم بین‌المللی و استراتژی متناسب با این نقش، در سه دسته «مؤلفه بنیادین نقش‌آفرینی»، «پیش‌شرط اثرگذاری» و «الزامات شناختی» چگونه تببین‌شدنی است؟ برای پاسخ به این پرسش، پژوهش حاضر نوعی پژوهش نظری ـ کاربردی به‌حساب می‌آید که با بهره‌گیری از توصیف، تبیین و تحلیل منطقی منابع کتابخانه‌‌ای، واکاوی نظری و تجربی مسئله و مصداق پژوهش را دنبال کرده است. منابع کتابخانه‌ای با رویکردی انتقادی فیش‌برداری شده و در خدمت طرح مفهومی تازه برای بایسته‌های جمهوری اسلامی ایران است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Iran and the New International Order in the Light of the Triple Strategies of Shaping, Opposing, and Complying

نویسندگان [English]

  • Ali Esmaeili Ardakani 1
  • Mehdi Mirmohammadi 2
1 Faculty Member of Allameh Tabataba’i University
2 Ph.D. in International Relations from the University of Tehran
چکیده [English]

The international order in transition is not merely one of challenges or opportunities for countries at different levels of power. Depending on the leadership intelligence of a country and its decision-makers in the smart formulation of macro strategies, or its neglect, this can be a period of opportunities for that country to rise or fall on the global stage. The present paper aims to recognize the different roles of state players in the changing international order. By conceptualizing and the conceptual clarification of the international order, the authors will endeavor to classify state players into the three categories of shapers, opposers, and compliers of the order. The paper claims that a government at any level of power can adopt the required strategies in one or more dimensions of the transitioning order to play a constructive role. Evidently, in an ever-changing world of dynamic, multilevel governance, accepting any role imposes internal and structural requirements on any one country. Meanwhile, by accepting any of the abovementioned situations in the changing international order, the IR of Iran must undertake to formulate and implement its strategies. By relying on the formulation of the international order in transition from the viewpoint of Ayatollah Khamenei as the central decision-maker in Iran today, and the development of a conceptual framework for the transition period, the present paper has answered the basic question of how the key model of Iran’s macro requirements in choosing a constructive role in the international order and bespoke strategy with its role in the three categories of “basic component of role-playing”, “prerequisites for effectiveness”, and “cognitive requirements” can be explained.
This is a theoretical and applied research. It has benefited from the description, elucidation, and logical analysis of library resources and theoretical and empirical analysis to follow the research topic. Notes were taken on library resources with a critical approach to serve the design of a new concept for the requirements of the IR of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • International order
  • Islamic Republic of Iran
  • order building
  • constructive actor
  • opposing actor
  • receptive actor

مراجع

  1. اسمعیلی اردکانی، علی (1399). روابط بین‌الملل در ایران: از تکثر روایت‌ها تا ضرورت تفکر پارادایمیک، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
  2. پژوهشکده مطالعات راهبردی (1399). سالنمای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، شماره 10.
  3. پژوهشکده مطالعات راهبردی (1400). سالنمای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، شماره 11.
  4. پژوهشکده مطالعات راهبردی (1402). سالنمای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، شماره 13.
  5. چوکری، نازلی (1399). سیاست سایبری، ترجمه محمدناصر طاهری‏زاده و قاسم ترابی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  6. خامنه‏ای، سیدعلی (11/8/1401). بیانات در دیدار با دانش‌آموزان؛

https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=51259

  1. خامنه‏ای، سیدعلی (13/6/1393). بیانات در دیدار با اعضای مجلس خبرگان رهبری؛

https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=50102/

  1. خامنه‌ای، سیدعلی (25/3/1393). بیانات در جمع وزرای خارجه؛

https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=27180

  1. خداخواه آذر، سمیه (1402). «عصر وب و تأثیر آن بر تحول مفهوم کنشگری»، گزارش نظری، شماره 26، مرکز مطالعات راهبردی و آموزش وزارت کشور، گروه مطالعات آینده‏پژوهی راهبردی.
  2. خسروی، علی‏رضا و اسدی، علی‏اکبر (1402). نظم بین‏المللی و سناریوهای آینده، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  3. رسولی ثانی‏آبادی، الهام (1400). نظریه، فرانظریه و مفاهیم در روابط‏ بین‏الملل، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  4. کوپچان، چارلز و وینجا موری، لسلی (1402). ساماندهی جهان: نظم بین‌المللی در قرن بیست‌ویک، ترجمه پریسا کریمی‌نیا، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  5. مشیرزاده، حمیرا (1384). تحول در نظریه‏های روابط بین‌الملل، تهران: سمت.
  6. والتز، کنت نیل (1394). نظریه سیاست بین‌الملل، ترجمه روح‌الله طالبی آرانی، تهران: مخاطب.
  1. Fazal, T. M. (2011). State death. In State Death. Princeton University Press.
  2. Feng, H., & He, K. (2020). China’s Challenges and International Order Transition: Beyond “Thucydides's Trap”. University of Michigan Press.1-26
  3. Fettweis, C. J. (2022). The Pursuit of Dominance: 2000 Years of Superpower Grand Strategy. Oxford University Press.
  4. Gilpin, R. (1981). War and Change in World Politics. Cambridge University Press.
  5. Goh E (2013). The Struggle for Order: Hegemony, Hierarchy, and Transition in Post-Cold War East Asia. Oxford: Oxford University Press.
  6. Gould, Harry (2017). The Art of world making: Nicholas Onuf and His Critics, London: Routledge.
  7. Groitl, G. (2023). Enduring Rivals: The Return of Great Power Politics between Russia, China, and the West. In Russia, China and the Revisionist Assault on the Western Liberal International Order (pp. 3-36). Cham: Springer International Publishing.
  8. He, K., & Feng, H. (2023). International Order Transition and US-China Strategic Competition in the Indo Pacific. The Pacific Review, 36(2), 234-260.
  9. Ikenberry GJ (2001). After Victory: Institutions, Strategic Restraint, and the Rebuilding of Order after Major Wars. Princeton, NJ: Princeton University Press.
  10. Ikenberry, G. J. (2020). A World Safe for Democracy: Liberal Internationalism and the Crises of Global order. Yale University Press.
  11. Keohane RO (1980). The Theory of Hegemonic Stability and Changes in International Economic Regimes, 1967–1977. In: Holsti OR, Siverson RM, George AL (Eds). Change in the International System. Boulder, CO: Westview Press, pp. 131–162.
  12. King, A. (2022). Power, Shared Ideas and Order Transition: China, the United States, and the Creation of the Bretton Woods Order. European Journal of International Relations, 28(4), 910–933.
  13. Lascurettes, Kyle M. (2020). Orders of Exclusion: Great Powers and the Strategic Sources of Foundational Rules in International Relations. Oxford University Press.
  14. McKeil, A. (2023). Order Without Victory: International Order Theory Before and After Liberal Hegemony. International Studies Quarterly, 67 (1), sqad 002.
  15. Mearsheimer, John J (2019). Bound to Fail the Rise and fall of the Liberal International Order, International Security, Vol. 43, No. 4, pp. 7-50.
  16. Onuf, Nicholas Greenwood (2013). Making Sense, Making Worlds: Constructivism in social theory and international Relations, London: Routledge.
  17. Ruggie J. G (1982). International Regimes, Transactions, and Change: Embedded Liberalism in the Postwar Economic Order. International Organization 36(2): 379–415.
  18. Sørensen, G. (2006). What kind of world order? The International System in the New Millennium. Cooperation and Conflict, 41(4), 343-363.
  19. Xuetong, Yan. (2019). Leadership and the Rise of Great Powers. Princeton University Press.
پژوهشنامه علوم سیاسی
دوره 18، شماره 2 - شماره پیاپی 70
شماره 70
خرداد 1402
صفحه 40-7

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 27 اردیبهشت 1402
  • تاریخ بازنگری: 22 تیر 1402
  • تاریخ پذیرش: 15 مرداد 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار